2 yıldan uzun bir süreden buyana tüm dünyayı etkisi haline alan Coronavirüs Pandemisi birçok ölüme neden olurken dünya ülkelerinin ekonomilerini de olumsuz etkiledi. Pandemi döneminde uzun süren kapanmalar ülkelerin üretimlerini aksattı, üretimler durdu, tedarik zinciri işlemez haline geldi tüm bu gelişleler çok ciddi fiyat artışlarını ve yüksek enflasyonu getirdi. Ülkelerin ekonomileri krize girdi. Tüm dünya ülkelerinde bu sorunlar yaşanırken ülkemizde de yüksek enflasyon çok yüksek fiyat artışlarına neden oldu. Özellikle tüm dünyada petrol ürünleri zamlanırken ülkemizde akaryakıt fiyatları adeta zam rekorları kırdı akaryakıta gelen zam tüm ürünlere yansıdı elektrik, gıda, başta olmak üzere tüm kalemlerde ciddi fiyat artışları meydana geldi. Zamlardan tüm iş kolları A’ dan Z’ ye etkilendi. Fiyat atışları “Bu Kadarda Olmaz” dedirtti. Ekonomik kriz, yüksek enflasyon ‘dan etkilenen sektörlerden biride yerel gazeteler oldu. Salgın sürecinde kısıtlamalar, denetimler, artan iş maliyetleri ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşullar nedeniyle yerel basın ciddi manada olumsuz etkilendi.
YEREL BASIN PANDEMİ DÖNEMİNDE ENTÜBE OLDU
Yerel basın uzun süreden bu yana çözülemeyen sorunları ile Pandeminin ağır yükü altında ezilen yerel gazeteler tek tek kapanmaya başladı. Pandemi döneminde tek geliri reklam ve abone gelirleri olan yerel gazeteler sokağa çıkma yasakları kapanmalar, tam kapanmalar nedeni ile tek gelirleri olan reklam ve abone gelirlerinden de oldular. Pandemi döneminde reklam gelirleri neredeyse sıfırlanan yerel gazeteler bir başka önemli gelir kaynağı olan resmi ilanları da alamadı. Pandemi döneminde resmi ilanlar neredeyse sıfırlandı. Uzun Pandemi sürecinde resmi ilan gelirlerinden de olan yerel gazeteler birde yüksek kağıt zamları altında ezildi. Gazete basımında kullanılan başta kağıt olmak üzere kalıp ve baskıda kullanılan boya ve kimyasallara gelen zamlar ile zaten zor durumda olan yerel gazeteler adeta iflasın eşine geldi. Dolara endeksli iş yapan yerel gazeteciler baskı maliyetleri artarken uğradıkları gelir kaybı ile “Buraya kadar” dedi. Uzun Pandemi sürecinde ve Pandeminin hemen sonrasında vergi ve SGK borçlarını ödeyemeyen ve bu yük altında kalan günlük yayın yapan yerel gazetelerden bazıları kapandı.yerel gazetelere resmi ilanları veren Basın İlam kurumu ve ilgili bakanlıklar yerel basının içinde bulunduğu duruma çözüm bulmaya çalışırken yerel gazete sahipleri başta BİK ve ilgili bakanlıkların yerel basının ayakta kalması için “BİK’in reklamlardan aldığı yüzde 15’lik aracılık komisyonunun, en azından yüzde 10’a düşürülmesi kısmen iyi olabilirdi. Ya da yerel basının üzerindeki vergi yükü hafifletilebilirdi. Resmî ilan alan gazeteler bir süre vergiden muaf tutulabilirdi. Bu da bizlere rahat bir nefes aldırırdı” görüşünde birleşiyor.
ARTAN MALİYETLER VE YÜKSEK ENFLASYON YEREL BASINI EZDİ
Yerel basının içinde bulunduğu ve her geçen gün kötüleşen durum için Anadolu Gazete Sahipleri Platformu yazılı açıklama yaptı. Açıklamada “Anadolu basını, döviz kurundaki aşırı artış ve enflasyondaki yükselişin neden olduğu sorunlarla yayınlarını sürdüremez hale gelmiştir. “ ifadelerine yer verilirken yerel gazetelerin halkı bilgilendirme görevlerine devam edebilmesi için desteklenmesinin çok önemli olduğuna vurgu yapıldı açıklamada şu ifadelere yer verildi. “Anadolu’nun dört bir yanında yayınlarını sürdüren yerel gazeteler, her yeni güne yeni sıkıntılarla başlamaktadır. Yerel gazeteler, bir yanda ülkemizde hüküm süren ekonomik sıkıntılar, diğer yanda basın ve ifade özgürlüğünü kısıtlamaya yönelik düzenlemelerin gölgesinde varlık – yokluk savaşı vermektedir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı yıllarında, “Fazilet Adaları” olarak onara ettiği Anadolu basını, döviz kurundaki aşırı artış ve enflasyondaki yükselişin neden olduğu sorunlarla yayınlarını sürdüremez hale gelmiştir. Son bir yılda döviz kurunda yüzde 100, personel maaşlarında yüzde 95, akaryakıtta yüzde 350, gazete kâğıdında yüzde 100’ü geçen artışlara yüzde 78’i geçen enflasyon rakamları da eklenince Anadolu’da yayınlanan birçok yerel gazetenin kapısına kilit vurulması kaçınılmaz olmuş, bıçak kemiğe dayanmıştır. Anadolu’daki yerel gazetelerin ön önemli gelir kaynağı olan resmi ilan fiyat tarifesine 2 ay gecikmeli olarak 1 Mart 2022 itibariyle yapılan zam henüz 4 ay geçmişken buharlaşmıştır. 1 Mart 2022’de resmi ilan fiyatına yapılan zammın geriye dönük 1 yılda yaşanan ekonomik şoku tedavi etmesi beklenirken, 1 Temmuz 2022 itibariyle asgari ücrete yapılan yüzde 30’luk ara zam, baskı maliyetini oluşturan kâğıt ile dağıtım maliyetini oluşturan akaryakıtta yaşanan benzer artışlar yerel gazeteleri bir kez daha zora sokmuştur.
RESMİ İLANLARA’ DA EFLASYON ORANINDA EN AZ %40 ACİLEN ZAM YAPILMALI
Açıklamada artın maliyetler karşısında yerel gazetelerin iş yapamaz hale geldiğine dikkat çeklilere resmi ilan fiyatlarına da asgari ücret ve memur maaşlarında olduğu gibi en az %40 enflasyon farkı zammı yapılması gerektiği ifade edilerek şu cümlelere yer verildi. “Maliyetlerdeki artışa rağmen piyasalardaki ekonomik darboğazın da etkisi ile ne gazete abonelik fiyatlarında, ne de ticari reklamlarda artış yapılabilmektedir. Anadolu’da bulundukları kentlerin ekonomisinin, kültür sanat yaşamının, yerel demokrasinin gelişmesine yönelik öncü rol oynayan yerel gazetelerin daha fazla mağdur edilmeden resmi ilan fiyat tarifesinin güncellenmesi zorunlu hale gelmiştir. Basın İlan Kurumu Genel Kurulu’nun ivedi şekilde toplanarak, resmi ilan fiyat tarifesine en az 40 oranında zam kararı alarak Cumhurbaşkanlığı onayına sunması Anadolu’da yayınlarını bin bir güçlükle sürdüren yerel gazetelere can suyu olacaktır. Aksi takdirde bu ekonomik yükü yılsonuna kadar çekemeyecek olan yerel gazetelerin kapılarına kilit vurması kaçınılmazdır. Devletten aldığı resmi ilan gelirlerini personel maaşı, sigorta primi, vergi, matbaa ödemesi, kurye dağıtımı personeli istihdamı, büro sarf malzemeleri vb. iş ve hizmet dallarında fazlasıyla ekonomiye geri döndüren yerel gazeteler bir yük olarak görülmemelidir. İskandinav ülkeleri başta olmak üzere demokrasinin kökleştiği batı ülkelerinde yerel gazeteler ucuz kâğıt temini, indirimli kurye dağıtım imkânı, vergi indirimi, yatırım teşvikleri, ucuz kredi ve personel istihdam teşvikleri desteklenmektedir. Türkiye’de de resmi ilan dışında benzer iş ve hizmet kalemlerinde yerel gazeteler desteklenmelidir ki bulundukları kentlerin demokrasisine ve ekonomik hayatına katkı yapmayı sürdürsünler.
Ogün İnal