Bruksizm (diş sıkma) bireyin dişlerini sıktığı, gıcırdattığı veya birbirine bastırdığı bir durumdur. Bruksizmi (diş gıcırdatma) olan bireyler uyanıkken dişleri bilinçsizce sıkabilir veya uyku sırasında dişlerini sıkabilir veya gıcırdatabilir.
Uyku bruksizm (diş gıcırdatma), normalde uyku ile ilişkili bir hareket bozukluğu olarak kabul edilir. Uyku sırasında dişlerini sıkan veya gıcırdatan bireylerin, horlama ve nefes almada duraklamalar yani uyku apnesi gibi başka uyku bozukluklarına sahip olma olasılığının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
Hafif bruksizm vakaları herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, bazı bireylerde bruksizm, çene bozukluklarına, baş ağrılarına, hasarlı dişlere ve diğer sorunlara yol açacak kadar sık ve şiddetli olabilir.
Bireyin uyku bruksizmi (diş gıcırdatması) olduğunu fark etmesi çeşitli komplikasyonlar gelişene kadar kolay olmayacağı için bruksizmin (diş gıcırtdatmasının) belirti ve semptomlarını bilmek ve düzenli diş bakımını sürdürmek, bireyin ağız ve diş sağlığı için önemlidir.
Nedenleri
Bruksizm (Diş Gıcırtısı) Neden Olur?
Tıp uzmanları bruksizme (diş gıcırtısına) neyin sebep olduğunu tam olarak saptamış değildir, ancak genetik, fiziksel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığını düşünmektedirler.
Birçok vakada uyanık bruksizm (diş gıcırtısı), anksiyete, stres, öfke, hayal kırıklığı veya gerginlik gibi duygulardan kaynaklanıyor olabilir. Bunun yanı sıra bireyin derin konsantrasyona girdiği bir süreçte bir başa çıkma stratejisi veya bir alışkanlık olarak gelişmiş olabilir.
Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) ise uyku sırasındaki uyarılma ile ilişkili veya uyku ile ilişkili bir çiğneme aktivitesinin sonucunda ortaya çıkabilir.
Çeşitli faktörler, bireyde bruksizm (diş gıcırtısı) gelişmesi riskini artırır: Bu faktörler arasında öncelikle stres gelir. Artan anksiyete veya stres dişlerin gıcırdatılmasına neden olabilir. Bunun sebebi öfke ve hayal kırıklığı da olabilir. Bruksizm (diş gıcırtısı), parkinson hastalığı, demans, gastroözofageal reflü bozukluğu yani GERD, epilepsi, gece terörü, uyku apnesi gibi uyku ile ilgili bozukluklar ve dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu yani DEHB gibi bazı diğer zihinsel sağlık ve tıbbi bozukluklarla ilişkilendirilebilir.
Yaş, bruksizm (diş gıcırtısı) için bir başka etkileyici faktördür. Bruksizme (diş gıcırtısına) küçük çocuklarda daha yaygındır, ancak genellikle yetişkinlikte geçer.
Agresif, rekabetçi veya hiperaktif bir kişilik tipine sahip bireylerde bruksizm (diş gıcırtısı) riskinin yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
Bruksizm (diş gıcırtısı), bazı antidepresanlar gibi psikiyatrik ilaçların nadir görülen bir yan etkisi olabilir. Benzeri bir şekilde sigara içmek, kafeinli içecekler, alkol tüketmek veya keyif verici ilaçlar kullanmak bruksizm (diş gıcırtısı) riskini artırabilir.
Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) özellikle ailelerde görülme eğilimindedir. Bruksizmi (diş gıcırtısı)olan bireylerin ailelerinde de bruksizm geçmişi olması çok yüksek ihtimallidir.
Bruksizm (Diş Gıcırtısı) İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Birçok vakada bruksizm (diş gıcırtısı) ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Ancak şiddetli bruksizm (diş gıcırtısı) dişlerde dolgu veya restorasyon yapılmasını gerektirecek hasara, tansiyon kaynaklı baş ağrılarına ve çenede veya yüzde şiddetli ağrıya yol açabilir. Kısaca TME adı verilen temporomandibular eklemlerde, yani çene eklemlerinde meydana gelen bozukluklar bireyin ağzını açıp kapaması sürecinde kulağına bir tıklama sesi gelmesine neden olabilir.
Belirtiler
Bruksizm (diş gıcırdatması)Belirtileri ve Tipleri Nelerdir?
Bruksizm (diş gıcırdatması) birey uyurken gerçekleşiyorsa uyku bruksizmi (diş gıcırdatması), birey uyanıkken gerçekleşiyorsa uyanık bruksizm olmak üzere iki farklı tipe ayrılabilir.
Bruksizm (diş gıcırdatması) dişleri birbirine bastırmadan kaynaklanan çeşitli belirti ve semptomları mevcuttur. Diş sıkma belirti ve semptomları arasında başta
- Bireyin uyku partnerini uyandıracak kadar yüksek sesle dişleri gıcırdatma
- Birbirine kenetleme olmak üzere artan diş ağrısı
- Dişte hassasiyet, çatlamış, düzleşmiş, gevşemiş veya yontulmuş dişler
- Çenede, boyunda veya yüzde ağrı
- Dişin daha derin katmanlarını açığa çıkaracak kadar aşınmış diş minesi
- Kulakta bir sorun olmasa da kulak ağrısı gibi hissedilen ağrı
- Şakaklarda başlayan hafif baş ağrısı
- Uyku bozukluğu
- Yanak iç kısmında çiğnemeden kaynaklanan hasar
- Yorgun ya da kasılan çene kasları ile tamamen açılıp kapanmayan kilitlenmiş bir çene bulunur.
Çocuklarında diş gıcırdatılması veya başka Bruksizm (diş gıcırdatması) belirtisi ya da semptomları olduğunu fark eden ebeveynler, çocuğun bir sonraki diş randevusunda bundan bahsetmelidir.
Tanı Yöntemleri
Bruksizm (Diş Sıkma)Nasıl Teşhis Edilir?
Diş hekimleri düzenli diş muayeneleri sürecinde olası bruksizm (diş sıkma) belirtilerini de kontrol edecektir. Diş hekimi eğer herhangi bir belirti ile karşılaşırsa sürecin ilerleyip ilerlemediğini görmek ve bireyin tedaviye ihtiyacı olup olmadığını belirlemek için sonraki birkaç ziyarette dişlerde ve ağzınızda değişiklik olup olmadığını araştırır.
Diş hekimi, bireyde bruksizm (diş sıkma) olduğunu teşhis ederse, bireyin genel diş sağlığı, kullandığı ilaçlar, günlük rutinleri ve uyku alışkanlıkları hakkında sorular sorarak diş sıkmanın nedenini belirlemeye çalışır.
bruksizm (diş sıkma) tanısını koyma sürecinde diş hekimi durumunun boyutunu değerlendirmek için çeşitli öğeleri kontrol eder. Bu kontrol edilen öğeler arasında çene kaslarında hassasiyet, kırık veya eksik dişler gibi belirgin diş anormallikleri ile dişlerde ve yanakların iç kısmında hasar izi ile röntgen yardımıyla altta yatan çene kemiğinde hasar izi aranması bulunur. Bu sayede normal bir diş muayenesi, temporomandibular eklem bozukluklarını, diğer diş sorunlarını veya benzer çene veya kulak ağrısına neden olabilecek diğer sağlık bozukluklarını tespit edebilir.
Tedavi Yöntemleri
Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Geçer?
Birçok vakada, özellikle küçük yaştaki çocuklarda görülen bruksizm (diş sıkması) herhangi bir tedaviye gerek olmadan kendiliğinden iyileşir ve yetişkinler genellikle dişlerini terapi gerektirecek kadar kötü sıkmaz veya gıcırdatmaz. Ancak bazı nadir ve daha ağır vakalarda bruksizmin önlenmesi için bruksizme neden olan ve altta yatan sebebin tedavi edilmesi gerekebilir.
KAYNAK; ACIBADEM HASTANESİ