Yeni siperler, yeni şehitlikler bulundu
Tarihi Alan’da arazi çalışmaları yapan Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir yeni tespit edilen şehitlikleri, siperleri ve yürüyüş yollarını gazetemizle paylaştı. Tarihi Alan’ın açık hava müzesi olma yolunda emin adımlarla ilerlediğini kaydeden Kaşdemir, çalışmaların hızla sürdüğünü söyledi. Kaşdemir Havantepe Şehitliği, Arslantepe Şehitliği, Küçük Anafarta Şehitliği, Kanlıköprü Deresi Şehitliği, İbrikçe 1-2 Şehitliği, İsmailoğlu Deresi Şehitliği, Abanoz Deresi Şehitliği, Naimsırtı Şehitliği, Kılıçdere 1-2 Şehitliği, Süngübayırı Şehitliği, Albayrak Sırtı Şehitliği, Kiremitdere Şehitliği, Eroğlu Şehitliği’nin de ihya edilmesi planlanan 15 şehitlik olduğunu ifade etti.
Alandaki çalışmalar hakkında açıklamalarda bulunan Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, “Şüheda Kabristanı adı verilen şehitliklerin yer tespitinde birçok arşiv verisi ile birlikte en çok kullanılan temel kaynak savaş süreci ve sonrasında bölgede yoğun haritacılık faaliyetlerini yürüten Cumhuriyet Dönemi’nin de ilk Harita Genel Müdürü olan Mehmet Şevki Paşa’nın “Çanakkale Tahkimat Haritası” oldu. Mehmet Şevki Paşa, I. Dünya Savaşı sırasında orduya gerekli olan tüm haritaları zamanında bastırarak askeri makamlara dağıtmıştır. Çanakkale Muharebelerinde askeri birliklerin harita ihtiyacının karşılanması için savaş alanlarının belgelenmesini sağlayan haritaları da düzenlemiştir. Çanakkale Savaşı döneminde Gelibolu Tarihi^ Alanı’ndaki askeri^ yol güzarga^hları, kararga^hlar, mezarlık ve şehitlik alanları, siper hatları, toplar, tel örgüler, kuyular, çeşmeler ve su depoları gibi bilgileri haritaya işaretlemiştir. Bu özellikleriyle Şevki Paşa’nın Çanakkale Savaşı alanlarını gösteren haritası türünün nadir ve zengin örneğidir. Başkanlıkça tespit çalışmalarının tamamlanmasının ardından şehitliklerin uygulama projeleri de hazırlanmış olup, şehitliklerimizin ihyasına başlanacaktır.
Çanakkale Tahkimat haritası’nda 3 nolu paftasında Arslantepe ve Havantepe Şehitliği 1915’ten günümüze kalan ve dünyanın en iyi korunmuş savaş alanında bundan tam 104 yıl önce ecdadımızın büyük bir savunma ve ölüm-kalım mücadelesi verdiği bu alanda, ziyaretçilerin ve araştırmacılarının yapacakları ziyaretleri daha çok içselleştirerek gerçekleştirmelerini sağlamak hedefiyle Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından planlanan proje uygulamaya geçmiştir. “Atalarımızın karış, karış savundukları toprakları adım, adım yürümek” ilkesinden hareketle Tarihi Alan’ı bir açık hava müzesine yönelik çalışmalar devam etmektedir” dedi.
“BİLGİ VE YÖNLENDİRME TABELALARIYLA DONATILACAK”
“Toplamda yaklaşık 7 kilometrelik bir yürüyüş parkuru olarak ve yine yaklaşık 6,5-7,5 saatlik yürüyüş süresine sahip olan Arıburnu Cephesi Yürüyüş Güzergahı bugüne kadar Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı, Imperial War Museum (IWM-Kraliyet Savaş Müzesi), Australian War Memorial Museum (AWM-Avutralya Savaş Müzesi) ve Auckland War Memorial Museum (Auckland Savaş Müzesi) gibi kurumlardan arşivlerinden tespit edilmiş, belgelenmiş bilgiler ışığında muhtelif fotoğraflar, harita ve krokiler içeren bilgi ve yönlendirme tabelalarıyla donatılacaktır” ifadelerini kullanan Kaşdemir, “Yürüyüş güzerga^hının başlangıç bölümünde ziyaretçiyi karşılayan alanda henüz çalışmaları devam eden bölgede tespit edilen ve yabancıların haritalarında “Turks” olarak işaretlenen gömü alanında Çanakkale Kara Muharebelerinde Türk tarafınca verilen ilk şehitlerinin yattığı düşünülmekte olup; bu konuda veri araştırmaları devam etmektedir. Bu yeni tespit edilen bölgenin hemen yanında ise yabancılara ait olan “Shrapnel Valley Mezarlığı” bulunmaktadır. Dolayısıyla yürüyüş güzergahını yürüyen ziyaretçiler Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1934 yılında söylediği şu sözleri hatırlayarak yürüyüş güzergahına başlayacaklardır: "Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar. Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükûn içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar. Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu toprakta canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır."
“SİPER HATLARINDA BİTKİ ÖRTÜSÜ TEMİZLİĞİ YAPILIYOR”
Kaşdemir açıklamasının devamında da, “Çanakkale Kara Muharebelerinde Türk tarafının ilk dönem şehitlerinin yattığı düşünülen alan. Hemen yanında ise yabancılara ait Shrapnel Valley Mezarlığı bulunmaktadır. Yürüyüş Güzergahı kapsamında bulunan alanlarda tespit edilen siper hatlarında ise diri bitki örtü temizliği çalışmaları tamamlanmak üzeredir. Bu çalışmaların bitmesinin ardından yürüyüş güzergahı uygulama projesi tamamlanmış olacak ve ziyaretçi grupları rehber ya da alan kılavuzu eşliğinde bu rotayı kullanabileceklerdir” dedi.
Özel Haber: Dilek Akşen