ÇOMÜ İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı sonrası, Dolmabahçe’de katafalka konulmuş cenazesi için yüz bin kişinin akın ettiği halkın katafalk ziyareti sırasında izdiham nedeni ile hayatını kaybedenler olduğuna ve Atatürk’ün Çanakkale’de savaştığı yerlerden alınan toprakların, Atatürk’ün kabrine taşınmasının ardından üzerine serpildiğine dair detayları anlattı.
ÇOMÜ İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, Mustafa Kemal Atatürk’ün ebediyete intikal edişinin 84’ncü yılında, 10 Kasım 1938 tarihinde vefatı sonrası, 18 Kasım tarihinde Dolmabahçe’de katafalka konulmuş cenazesi için yüz bin kişinin akın ettiği halkın katafalk ziyareti sırasında yaşanan izdiham ve ölümleri anlattı.
7’si gayrimüslim 11’i Müslüman olan Deniz Yolları İşletmesi Müdürü Raufi Manyas’ın kızı 16 yaşındaki Bilun, 58 yaşındaki Anna, Roya Koşnir, Roya Koşnir’in kızı Bela Koşnir, 55 yaşındaki Aşçı Hatice, 40 yaşındaki Sütçü Diyamendi, 50 yaşındaki Abdülhamit, 35 yaşındaki Kevser Mehmet, 35 yaşındaki Satenik Ohannes, 15 yaşındaki 10. Saint Benoit Lisesi Öğrencisi Paul Kuto ve Belçikalı Leon hayatını kaybettiğini anlatan Dr. Atabay, 40’dan fazla kişinin de yaralandığını da söyledi.
“MUSTAFA KEMAL’İN KATAFALKA KONULMUŞ CENAZESİ DE İSTANBUL’DA 17 VE 18 KASIM TARİHİNDE HALKIN ZİYARETİNE AÇILDI”
Atatürk’ün ömrünün önemli bir kısmının cephelerde ya da askeri birliklerde geçtiğini kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Atabay, “Özellikle Atatürk’ün 1936’dan sonra sağlık durumunun hızlı bir şekilde kötüye gittiği görülüyor ve 10 Kasım 1938 tarihinde ise bu hayata gözlerini yumdu. Tabi Mustafa Kemal’in ölümü çok kısa bir süre içerisinde Hükümet Bildirgesiyle her tarafa duyuruldu. Büyük bir hüzün meydana geldi. Okullar, resmi daireler tatil edilerek bütün bayraklar yarıya indirildi. Mustafa Kemal’in katafalka konulmuş cenazesi de İstanbul’da 17 ve 18 Kasım tarihinde halkın ziyaretine açıldı. Ancak 18 Kasım günü akşam saatlerinde büyük bir kalabalık toplandı ve o sırada izdihama neden oldu. İzdiham sebebiyle 11 kişi hayatını kaybetti, 40 kişide yaralandı. Ölen 11 kişi içerisinde 7 tanesinin gayrimüslim olduğu 4 tanesinin ise Müslüman olduğunu biliyoruz. Onlar da Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşıydı. Onlarda Mustafa Kemal'i kendi liderleri olarak görüyorlardı. Ve son kez görevlerini yapmak için oraya gittiler.” dedi.
ÇANAKKALE TOPRAĞI ATLAS TORBADA KABRİNE GÖTÜRÜLDÜ
Çanakkale’de de 10 Kasım 1938 yılında hayata gözlerini yuman Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk için Cumhuriyet Meydanı’nda da tören düzenlendiğini ifade ede Mithat Atabay, sözlerine şöyle devam etti:
“Çanakkale’de de bu tören Cumhuriyet Meydanı’nda yapılmıştır. Törene resmi erkan ve kasabalardan köylerden insanlar gelmiştir. İnsanlar büyük üzüntüleri dile getirdi. O sırada Halkevi başkanı olan Halil Dilmaç’ın konuşması çok etkili olmuştur. En sonundan ölüm marşı çalınmıştır. Bozcaada’da törenleri yapan kişi ise Rum kökenli ve Mustafa Kemal’in askerlerinden bir tanesi olan Sokrat İncesu’ydu. Aradan yıllar geçti ve 1953 yılında Anıtkabir yapıldı. Anıtkabir’e gönderilecek olan toprak konusunda Çanakkale oldukça ilginç olaylara sahne oldu. O sırada Çanakkale Valisi olan İhsan Sabri Çağlayangil, Anıtkabir’de Atatürk’ün kabrine dökülecek toprakları Atatürk’ün savaştığı yerden almıştır. İlk olarak karargah yeri olarak kullandığı bugünkü evinin bahçesinden, daha sonra Arıburnun’daki Mehmetçik Anıtı’ndan, Anafartalar ve Seddülbahir’deki Ertuğrul Tabyasının oradan toprak alındı. Daha sonra Cumhuriyet Meydanı’nda Atatürk’ün birlikte Çanakkale Savaşlarına katıldığı arkadaşları ve öğrencilerin katıldığı Atlas torba içerisinde topraklar koyularak Ankara’ya gönderilmiş Atatürk’ün kabrine taşınmasının ardından bu topraklar serpilmiştir.”
Dilek Akşen