Çoğu zaman iyi huylu olan karaciğer kistleri düzenli takip ile kontrol altında tutulması halinde hastanın yaşamı için herhangi bir risk oluşturmazlar. Ancak karaciğer kistlerinin büyümeye devam ettiği ve çeşitli semptomları beraberinde getirdiği durumlarda bazı müdahaleler uygulanması gerekebilir. Kist semptomları gelişmesi veya farklı bir sağlık taraması sırasında karaciğer kisti tespit edilmesi halinde bu durum göz ardı edilmemelidir.
Karaciğer Kisti Nedir?
Karaciğer kisti, karaciğerde meydana gelen sıvı dolu keselerdir. Genellikle iyi huylu olan karaciğer kistlerinin kansere çevirme riski minimum düzeydedir. Bazı kistler semptomlara neden olacak kadar büyüyebilir. Kistlerin büyümesi veya çeşitli semptomları beraberinde getirmesi halinde kistlere müdahale edilmesi gerekir ve genelde cerrahi tekniklerle kistler vücuttan uzaklaştırılır. Tüm dünya genelinde yaygın olarak karşılaşılan kist problemi genellikle 30 ila 70 yaş arasındaki yetişkin bireyleri etkiler. Kist gelişimi genellikle sinsi ilerleyen bir oluşum olurken, vakaların yaklaşık olarak %15’inde belirgin semptomlar gelişmesine neden olabilir.
Karaciğer kisti farklı etkenler nedeniyle gelişebilir. Doğumla beraber bebekte karaciğer kisti olabileceği gibi yetişkinlik döneminde de kist gelişimi görülebilir. Erkekler karaciğer kisti üretmeye daha yatkın bir metabolizmaya sahipken kadınlarda ise karaciğer kisti ile doğma oranı daha yüksektir.
Karaciğerde Kist Nasıl Olur?
Karaciğerde kist oluşumu genellikle doğuştandır. Kistler bebek anne karnındaki gelişim sürecinin içerisindeyken gelişir. Ancak karaciğer kistlerinin neden olarak oluştuğu günümüzde henüz tespit edilememiştir. Nadir de olsa farklı sebeplerden kaynaklı yetişkinlik döneminde de karaciğer kisti oluşumu gözlemlenebilir. İlerleyen dönemlerde karaciğer kisti gelişmesinin yaygın nedenlerinden biri Echinococcus tenyalarıdır. Vücuda giren parazitler vücutta karaciğer kisti oluşmasına neden olabilir. Bu parazitler genellikle çiftlik hayvanlarından veya çiftlik bölgesinde yaşayan köpekler veya kurtlardan geçer. Bir kişinin bu tür hayvanların dışkısına maruz kalması halinde kişi tenya ile enfekte olabilir.
Polikistik karaciğer hastalığı ise karaciğer kistlerine neden olan farklı bir durumdur. Polikistik karaciğer nadir görülen bir genetik bozukluk olup aileden kalıtsal olarak aktarılabilir.
Karaciğer Kisti Belirtileri Nelerdir?
İyi huylu veya kanserli karaciğer kistleri genellikle semptom açığa çıkarmazlar. Ancak nadir de olsa bazı kişilerde karaciğerde kist belirtileri gözlemlenebilir ve bu belirtiler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Karnın sağ üst bölgesinde ağrı,
- Karın bölgesinde şişkinlik,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Az yemek yenmesine rağmen tokluk hissiyatı,
- İştahsızlık,
- Nefes darlığı,
- Karın bölgesinde büyük yumrular hissetmek,
- Sarılık,
- Yüksek ateş ,
- Akut karın ağrısı.
Karaciğer kistleri genellikle semptom açığa çıkarmadığından farklı sağlık taramaları sırasında fark edilirler. Kist gözlemlenmesi halindeyse kistin iyi huylu olup olmadığını anlamak üzere çeşitli tetkiklere başvurulur. Bu noktada ilk tetkik ultrasondur. Ultrason, iç organların ve diğer dokuların gerçek zamanlı resimlerini ve videolarını oluşturmak için kullanılan yüksek frekanslı ses dalgalarıyla çalışan bir cihazdır. Ultrason sayesinde karaciğere yönelik detaylı görüntüleme alınarak kistlerin yeri ve adedi tespit edilebilir.
Daha kapsamlı bir görüntüleme tekniği için bilgisayarlı tomografi (BT) taramasından yararlanabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) teknikleri de yine detaylı görüntü sağlayarak karaciğer kistlerinin teşhisinde kullanılan bir yöntemdir.
Karaciğer kist belirtilerine benzer belirtiler gösterip bu şekilde sağlık kuruluşuna başvuran hastaların ise yine görüntüleme teknikleriyle tetkikleri alınır. Doktor tarafından sağlanan fiziki muayene sırasında hastanın tıbbi geçmişi öğrenilir. Ailenin tıbbi geçmişi ve seyahat geçmişi de değerlendirerek genel bir kanıya varılır. Klinik incelemelerin ardından alınan kan örnekleriyle kan değerlerine ve antikor taramalarına bakılır. Ardından görüntüleme tekniklerine başvurulur. Tüm tetkik sonuçlarının incelenmesi ardından ise karaciğer kisti tanısı konulabilir.
Karaciğer Kisti Nasıl Tedavi Edilir?
İyi huylu veya basit karaciğer kistlerinin çoğu genellikle tedavi gerektirmemektedir. Ancak kistin çok büyük olması ve çapı 4 santimetreden fazla olması halinde kistler vücuttan alınır. Benzer bir şekilde kist gelişimi vücutta çeşitli semptomlar yaratıyorsa yine kistlere müdahale edilir.
- Polikistik karaciğer hastalığının neden olduğu büyük kistleri veya kanserli karaciğer kistlerini çıkarmaya yönelik çeşitli prosedürlere başvurulur. Bu prosedürlerden ilki perkütan aspirasyondur. İşlem sırasında karaciğer kistlerine iğneler veya kateterler yerleştirilir ve kistlerin sıvısı boşaltılır.
- Bir diğer tedavi yöntemi ise kist fenestrasyonu işlemidir. Bu işlem ile kist duvarlarının kaldırılması sağlanır. Hepatik rezeksiyon yönteminde ise karaciğer kistlerinden etkilenen bölgeler kist ile alınır.
- Transarteriyel embolizasyon (TACE) yöntemi de tedavi yöntemleri arasında bulunur ve daha kapsamlı bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde karaciğere kan akışı sağlayan atardamarlara kanser önleyici ilaçlar enjekte edilir. Benzer bir şekilde kanser önleyici ilaçların ardından damara tıkamak için çeşitli maddeler enjekte edilir. Böylece ilacın dağılması yerine tümörün etrafında yoğunlaşılması sağlanır.
- Karaciğer kistlerinin cerrahi müdahaleyle alınması gerektiği durumlarda ise direkt olarak cerrahi işlemler uygulanır ve kistler vücuttan çıkarılır.
- Kistlerin çok ileri derecede olduğu durumlarda karaciğer nakline ihtiyaç duyulabilir. Karaciğer kistlerini çıkarmak için yapılan ameliyatlara yanıt vermeyen kişilerde de karaciğer nakliyle polikistik karaciğer hastalığı tedavi edilebilir.
Karaciğer kist ameliyatı, mevcut kistlerin boyutunun büyük olması veya kistlerin ciddi semptomlara sebebiyet vermeye başlaması halinde tercih edilen bir yöntemdir. Büyük kesiler açılmadan kapalı cerrahi yöntemi olan laparoskopik yöntemlerle gerçekleştirilen ameliyat, laparoskopik hepatik sistektomi olarak adlandırılır. İşlem sırasında cerrah karın bölgesine 3 veya 4 adet küçük kesiler açar. Bu kesilerden portlar sokulur ve karbondioksit gazı izle karın şişirilir. Böylece işlem sırasında cerrah karnın içini daha kolay görebilir ve daha rahat bir şekilde hareket edebilir. Bu porttan daha sonrasında laparoskop sokulur. Cihazın ucundaki küçük kamera sayesinde cerrah karın içindeki alanı rahat bir şekilde görebilir. Diğer küçük kesi alanlarından ise diğer cerrahi ekipmanlar karın içine yerleştirerek ameliyat başlar. Kistin alınması ve gerekli durumlarda çevredeki dokuların da temizlenmesi ardından işlem tamamlanır. Kesi yerleri genellikle özel bantlarla veya bazı durumlarda ufak dikişler ile kapatılır. Laparoskopik hepatik sistektomi ardından kişiler bir veya iki gün içerisinde evlerine taburcu edilebilir. Ameliyat bölgesinde oluşabilecek ağrı hissiyatı için çeşitli ilaçlar verilerek semptomlar kontrol altına alınır. Ameliyat bölgesinin herhangi bir enfeksiyon kapmaması için antibiyotik ilaçlar kullanılabilir. Ameliyat sonrasında belirli bir süre boyunca sindirimi kolay yumuşak yiyeceklerin tüketilmesi önerilir ve ilk bir ay boyunca şiddetli fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Hastalar ağır kaldırmamaya özen göstermelidir.
Karaciğer kisti tespit edilmesi halinde kistin iyi veya kötü huylu olduğunu anlayabilmek üzere çeşitli tetkiklere ihtiyaç duyulur. Kistin iyi huylu çıkması halinde hekim belirli aralıklarla önlem amaçlı kontrol seansları düzenlemek isteyebilir. Kistin kötü huylu çıkma ihtimalinin bulunması durumunda çeşitli incelemeler yapılmalıdır. Kanser teşhisi alınması halinde kansere yönelik bir tedavi planlaması yapılmalıdır.
Kaynak: Medicalpar