Bu durum da beyin hücrelerinin oksijensiz ve enerjisiz kalmasına sebep olduğundan beyinde hasara neden olur. Beyin hücrelerinin hasar görmesi ciddi belirtilere ve hayati sorunlara neden olabileceği için erken teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir.
Beyne Pıhtı Atması Nedir?
Beyin trombozu veya beyin iskemisi gibi tıbbi isimler ile ifade edilen beyne pıhtı atması, beyin damarlarının bir bölgesinde pıhtının oluşması ve damarı tıkaması sonucunda beyne yeterli miktarda kanın ulaşmaması durumudur. Bu durum, beyin dokusunun oksijen ve besin maddeleri ile yeterli şekilde beslenememesine yol açar ve beyin hücrelerinin hasar görmesine neden olur. Beyne pıhtı atması, genellikle ateroskleroz (damar sertleşmesi) gibi kronik damar hastalıkları veya kalp hastalığı gibi risk faktörleri olan kişilerde daha sık görülür.
Beyne Pıhtı Atması Neden Olur?
Beyne pıhtı atması (beyin trombozu veya beyin iskemisi), bir beyin damarının tıkanması sonucu meydana gelir. Genellikle kan damarlarının iç yüzeyinde oluşan kan pulcukları ve fibrin adı verilen protein liflerinin birleşmesiyle oluşur. Beyne pıhtı atması aşağıdaki sebeplerden kaynaklı olabilir:
- Ateroskleroz: Damarların iç yüzeyinde plak adı verilen yağ, kolesterol ve kalsiyum birikimleri oluşur. Bu plaklar zamanla büyüyerek damar lümenini daraltır ve kan akışını engelleyebilir. Eğer bu plaklardan bir parça koparak beyin damarlarına sürüklenirse, beyin pıhtı atması meydana gelir.
- Kalp hastalıkları: Kalp hastalıkları, özellikle atriyal fibrilasyon adı verilen kalp ritim bozuklukları, kalp kapak hastalıkları veya kalp yetmezliği gibi durumlar, kanın kalpte normalden daha yavaş akmasına veya pıhtı oluşumuna neden olabilir. Bu durum beyin damarlarına ulaşarak tıkanmaya yol açabilir.
- Hipertansiyon (yüksek tansiyon): Yüksek tansiyon, kan damarlarının iç yüzeyini hasarlayarak pıhtı oluşumunu kolaylaştırabilir.
- Diyabet: Diyabet, kan damarlarının zarar görmesine ve pıhtı oluşumuna yol açabilir.
- Sigara içme: Sigara içmek, damar iç yüzeyini tahrip ederek pıhtı oluşumunu artırır ve damarlar üzerinde olumsuz etkileri vardır.
- Yüksek kolesterol düzeyleri: Yüksek kolesterol, damar duvarlarında plak oluşumunu kolaylaştırarak pıhtı riskini artırır.
- Obezite ve hareketsiz yaşam tarzı: Obezite ve düzensiz fiziksel aktivite, kardiyovasküler sağlığı olumsuz etkiler ve pıhtı oluşumuna katkıda bulunabilir.
Beyne pıhtı atması belirtileri aniden ortaya çıkan ve ciddi sorunlara yol açabilen belirtilerdir. Semptomlar pıhtının yerleştiği ve beyne kan akışını engellediği bölgeye bağlı olarak değişebilir. Beynin hangi bölgesi etkilenirse etkilensin, beyin dokusunun hasar görmesi söz konusu olduğu için acil tıbbi müdahale gerekebilir. Beyne pıhtı atmasında başlıca görülen belirtiler şunlardır:
- Ani güçsüzlük veya felç: Vücudun tek tarafında, genellikle yüzde, kolda veya bacakta aniden güçsüzlük, uyuşukluk veya felç görülebilir.
- Konuşma güçlüğü: Kişi, aniden konuşma güçlüğü yaşayabilir, konuşma bozukluğu, anlaşılamayan veya karışık cümleler kurma, kelime bulmakta güçlük çekme veya anlama sorunları şeklinde ortaya çıkabilir.
- Ani görme değişiklikleri: Ani görme kaybı, çift görme veya bulanık görme yaşanabilir.
- Şiddetli baş ağrısı: Aniden ortaya çıkan, şiddetli ve hiç yaşanmamış bir baş ağrısı olabilir. Bu tür baş ağrıları genellikle migren benzeri değildir ve ani bir şekilde gelişir.
- Denge kaybı ve koordinasyon güçlüğü: Kişi, ani denge kaybı, düşme eğilimi veya normalden farklı bir yürüyüş şekli sergileyebilir.
Beyne pıhtı atmasının teşhisini, hızlı bir şekilde yaparak acil tıbbi müdahaleye başlanmasını sağlamak hayati önem taşır. Beyne pıhtı atmasını teşhis etmek için kullanılan çeşitli yöntemler şunlardır:
- Anamnez ve fizik muayene: Doktor hastanın semptomları hakkında detaylı bir hikaye alır ve fizik muayene yapar. Belirtilerin ne kadar süredir devam ettiğini, semptomların nasıl başladığını ve hastanın tıbbi geçmişini anlamak için sorular sorar. Ayrıca tıbbi aile öyküsüne de önem verir.
- Nörolojik değerlendirme: Doktor, hastanın bilinç seviyesini, konuşma becerilerini, kas gücünü, reflekslerini ve diğer nörolojik belirtilerini değerlendirir ve böylece beyin fonksiyonlarının nasıl etkilendiğini anlamaya çalışır.
- Görüntüleme yöntemleri: Bilgisayarlı Tomografi (BT), beyin damarlarının tıkanmasını veya beyin dokusundaki hasarı gösterebilir. Acil durumlarda beyin kanamasını da dışlamak için bu tarama kullanılabilir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), beyin dokusunun daha ayrıntılı görüntülenmesini sağlar ve beyin damarlarının durumu hakkında daha fazla bilgi verir. Anjiyografi, beyin damarlarının kontrast madde enjekte edilerek röntgenle görüntülenmesini sağlar ve tıkanıklığın yeri hakkında daha net bilgi elde etmek için kullanılabilir.
- Kan testleri: Kan testleri, hastanın kan pıhtılaşma düzeyini ve diğer olası risk faktörlerini değerlendirmek için yapılır.
Beyne iskemisi, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Beyne pıhtı atması durumunun tedavisinde pıhtının çözülmesi veya çıkarılmasının yanı sıra beyin dokusundaki hasarın en aza indirilmesi hedeflenir. Tedavi, pıhtının büyüklüğüne, nerede olduğuna, hastanın genel sağlık durumuna ve semptomların başlangıcından ne kadar süre geçtiğine bağlı olarak planlanır. Bu faktörlere bağlı olarak beyne pıhtı atması iyileşme süresi değişebilir. Beyin pıhtı atması tedavisi için kullanılan yöntemler şunlardır:
- Trombolitik tedavi: Trombolitik tedavi, pıhtıyı çözmek için kan pıhtılarını eriten ilaçların damar yolu ile verilmesini kapsar. Trombolitik tedavi, pıhtıyı eriterek kan akışını yeniden sağlamayı hedefler. Tedavi belirtilerin başlamasından sonraki ilk birkaç saat içinde uygulanırsa daha etkili olabilir, ama bazı durumlarda uzun zaman geçse de başarılı sonuç verebilir.
- Mekanik trombektomi: Mekanik trombektomide, bir kateter (inme tedavisi için özel bir cihaz) ile pıhtı fiziksel olarak çıkarılır veya dağıtılır. Mekanik trombektomi, büyük damar tıkanıklıklarında etkili bir tedavi yöntemidir ve bazı durumlarda trombolitik tedavi ile birlikte kullanılabilir.
- Antikoagülan (kan sulandırıcı) tedavi: Kan sulandırıcı ilaçlar, kanın pıhtılaşma eğilimini azaltır ve mevcut pıhtının büyümesini önlemeye yardımcı olur. Genellikle acil durumlarda kan sulandırıcılar tek başına kullanılmaz ve diğer tedavilere eşlik eder.
Beyne pıhtı atması felç gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir hastalık olduğu için erken anlaşılması ve doğru müdahalenin yapılması için akılda “Beyne pıhtı atması tedavisi kaç gün sürer?” gibi sorular oluşur. Beyne pıhtı atmasıyla ilgili sıkça sorulan sorulardan bazıları şöyle açıklanabilir:
BEYNE PIHTI ATMASINDAN NASIL KORUNULUR?
Beyne pıhtı atmasından korunmak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek, sigara içmemek, alkolü sınırlandırmak ve stresi iyi yönetmek gibi önlemler alınarak kalp hastalıkları, hipertansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi beyne pıhtı atması için risk faktörü olan durumlar kontrol altında tutulmuş olur.
BEYNE PIHTI ATMASININ KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Beyne pıhtı atması, beyin dokusundaki hasarın yanı sıra kalıcı felç, konuşma bozuklukları, görme kaybı veya hafıza sorunları gibi uzun süreli etkilerle sonuçlanabilir. Tedavi edilmediğinde veya tedavi geç başlandığında, ölümcül olabilen ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
BEYNE PIHTI ATMASI RİSKİ KİMLERDE DAHA YÜKSEKTİR?
Beyne pıhtı atması riski, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, obezite, sigara içme, aşırı alkol tüketimi ve hareketsiz yaşam tarzı gibi risk faktörlerine sahip olan kişilerde daha yüksektir. Ayrıca yaşlılar, aile öyküsü olanlar ve bazı genetik faktörlere sahip kişilerde risk daha yüksek olabilir.
Kaynak: Medicalpark