Beta glukan aynı zamanda çeşitli takviye gıda ürünlerinin içerisinde de sıklıkla yer alır. Çözünebilir bir lif olması beta glukanın sindirilemediği ancak bağırsaklardaki gıda geçişi üzerinde yavaşlatıcı etki gösterebileceğine işaret eder. Sonuç olarak da karbonhidratların sindirimi yavaşlar ve daha dengeli bir kan şekeri düzeyine ulaşılmasına katkı sağlayabilir. Bu etkisi dışında kolestrolün atımında da normal vücut fonksiyonlarını destekleyici özellik gösterebilir. Beta glukan hakkında merak ettiğiniz diğer konular için yazının devamını takip edebilirsiniz.
Beta Glukan Nedir?
Diyet ile alınan lifler kendi içerisinde iki ana gruba ayrılır. Çözünebilir ve çözünmeyen olarak sınıflandırılan lif yapıdaki maddelerden çözünebilir olanlar suda dağılarak yoğun ve jel benzeri bir kıvam kazanır. Çözünmeyen lifler ise su içerisin de dağılmaz ve sindirim sisteminde ilerlerken suyun emilmesine katkı sağlar.
Beta glukan diyetteki lifler arasındaki özel bir lif çeşididir. Bazı bitki, bakteri ve mantar hücrelerinin duvarlarında yer alan beta glukan aynı zamanda çeşitli takviye gıda ürünlerinin içerisine eklenmiş olarak da karşımıza çıkabilir.
Beta glukanın vücudun birçok doğal fonksiyonunu desteklediğine dair veriler vardır. Özellikle kolestrol seviyesi, inflamasyonun baskılanması ve kan şekeri düzeyinin kontrol altına alınması gibi konular başta olmak üzere vücudun birçok doğal işlevini destekleyici özellik gösterebilen bir maddedir.
Beta Glukan Ne İşe Yarar?
Diğer çözünebilir lifler için geçerli olduğu gibi beta glukan da sindirim kanalı içerisinde yavaşça ilerleme özelliğine sahiptir. Bu yavaş ilerleyiş sırasında vücudun sindirim süreçlerinin uzaması kişinin kendini tok hissetmesine destek olabilir. Beta glukan aynı zamanda şekerin kan dolaşımına geçişini de yavaşlatıcı etki gösterebilir. Bu sayede kan dolaşımında bulunan şeker düzeyinin daha kontrollü bir seyir izlemesine ve kan glukoz düzeyinin regülasyonuna katkı sağlayabilir. Bu işlevlerine ek olarak beta glukan lifi bağırsaklardan kolestrol emilimini yavaşlatıcı etki göstererek kan kolestrol düzeyinin ayarlanmasında normal vücut fonksiyonlarını destekleyici özellik gösterebilir.
Beta glukan doğal yollardan alınabileceği gibi çeşitli takviye gıda ürünleri vasıtası ile de vücuda alınabilir. Ancak bu tarz ürünlerin bir ilaç olmadığı ve herhangi bir sağlık probleminin tedavisinde, ortadan kaldırılmasında veya önlenmesinde kullanılamayacağı unutulmamalıdır.
Beta Glukan Hangi Gıdalarda Bulunur?
Beta glukan olarak tanımlanan liflerin doğal olarak bulunduğu çeşitli gıdalar mevcuttur. Bu gıdalar arasında arpa ve yulaf, beta glukan konsantrasyonu açısından en yüksek gıdaların başında gelir. Bu gıdalara ek olarak beta glukan içeren diğer çeşitli gıdalar şu şekildedir:
- Süpürge darısı
- Çavdar
- Mısır
- Tritikale
- Buğday
- Makarnalık buğday
- Pirinç
- Mantar
- Deniz yosunu
- Bu gıdalar dışında beta glukan bazı sakkaromiçez türü başta olmak üzere çeşitli bakteri ve mantarların hücre yapılarında da yer alır. Bu tür organizmalar genel olarak bira ve şarap gibi alkollü gıdaların mayalanmasında kullanılırlar. Ancak bu özelliklerinin alkollü içeceklerin iyi bir beta glukan kaynağı olduğu anlamına gelmediğinin unutulmaması önemlidir.
- Beta glukan birçok normal vücut fonksiyonunun desteklenmesine katkı sağlayabilir.
Yapılan çeşitli çalışmalar beta glukan tüketiminin normal kalp fonksiyonlarını destekleyici özellik gösterebileceğine işaret eder. Bu durum genel olarak lif tüketiminin kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolestrolün kan dolaşımındaki düzeyinin azaltılmasında normal vücut fonksiyonlarının desteklenmesine katkı sağlayabilmesine dayanır. LDL kolestrol yüksekliği kalp damar hastalıkları açısından önemli bir risk faktörüdür. Yapılan bir çalışamada günlük 3 gram beta glukan tüketimine 2 ay boyunca devam edilmesi halinde LDL kolestrolün yaklaşık 10’da 1 oranında azaltabileceğine işaret eder. Beta glukan aynı zamanda antioksidan özellik bakımından da zengin bir maddedir. Antioksidan maddeler vücudun çeşitli fizyolojik mekanizmaları sırasında ortaya çıkan serbest radikallerin dengelenmesine destek olabilir.
KAN ŞEKERİ DÜZEYİNİN KONTROLÜNE KATKI
Yapılan çeşitli çalışmalar beta glukan tüketiminin kan şekeri kontrolünde normal vücut fonksiyonlarının desteklenebileceğine işaret eder. Birkaç çalışmanın sonuçlarının incelenmesi ile elde edilen veriler günlük 2,5-3 gram beta glukan tüketimine 3-8 haftalık bir süre zarfı boyunca devam edilmesi halinde özellikle sonradan kazanılmış kan şekeri yüksekliği bulunan kişilerde açlık kan şekeri seviyelerinin ayarlanmasında normal vücut fonksiyonlarının desteklenebileceğine işaret eder. Bir diğer çalışmada ise beta glukan tüketiminin özellikle karbonhidrat içeriği zengin öğünler ile birlikte yapılması halinde kan şekeri düzeyinin azaltılabileceği ve insülin seviyelerinin dengeli seyretmesinde normal vücut fonksiyonlarının desteklenebileceğine işaret eder.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN DESTEKLENMESİ
Her ne kadar daha fazla insan çalışmalarına ihtiyaç olsa da yapılan bazı çalışmalar beta glukan tüketiminin bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarının desteklenmesinde de etkili olabileceğine işaret eder. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda enfeksiyon etkenleri ile mücadele ve bağışıklığın korunmasından sorumlu hücrelerin aktivasyonunda beta glukan tüketiminin katkı sağlayabileceği üzerinde durur.
Beta Glukan Ne Kadar Tüketilmeli?
Hangi takviye gıda ürünü olursa olsun bu ürünün kullanımına başlamadan önce sağlık kuruluşlarına başvurarak sizin için uygun olup olmadığına ve kullanılabilecek en uygun miktarın ne olduğu konusunda bilgi alınması oldukça önemli bir konudur. Beta glukanın ne kadar tüketilmesi gerektiğine dair şuan için standardize edilmiş herhangi bir miktar söz konusu değildir. Bu konunun netleştirilebilmesinde daha çok çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Genel olarak şuana kadar yapılan araştırmalarda günlük önerilen dozun 2-6 gram arasında olabileceği üzerinde durulur.
Beta glukan tüketiminin aşırı düzeyde olması halinde şişkinlik, gaz ve hazımsızlık gibi çeşitli sindirim sistemi şikayetlerinin ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.
Beta Glukan Hakkında Sık Sorulan Sorular
BETA GLUKAN EKSİKLİĞİ OLUR MU?
Şu ana kadar bu çözünebilir lif üzerinde yapılan çalışmalarda insanlarda beta glukan eksikliği oluşabileceğine dair bir bulgu söz konusu değildir. Genel olarak lif tüketimi göz önüne alındığında öğünün her 1000 kalorisi için yaklaşık 14 gram lif tüketilmesi önerilir.
BETA GLUKAN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Beta glukan yüksek miktarda tüketildiğinde bazı kişilerde gaz, karında kramp veya şişkinlik gibi istenmeyen etkilere neden olabilir. Aynı zamanda çeşitli sağlık problemleri nedeniyle ilaç kullanan bireylerin beta glukan veya diğer takviye gıda ürünü kullanımı öncesinde hekimlerine danışarak bu takviye gıdanın mevcut tedavileri ile etkileşebileceği konusunda bilgi alması oldukça önemlidir. Bağışıklık sistemi ile ilgili ilaç kullanan, steroid olmayan ağrı kesici alanlar veya kan basıncı kontrolü ile ilgili tedavi gören bireylerin beta glukan kullanımından kaçınması önerilir.
Beta glukan lif yapıdaki maddeler içerisinde çözünebilir grupta yer alır. Özellikle yulaf, buğday ve bazı mantar türleri bu madde için kaynak teşkil eden doğal gıdalar arasındadır. Bazı bireylerin günlük lif tüketimi yeterli düzeyde olmayabilir. Bu durumda doğal gıdalar dışında çeşitli takviye gıda ürünlerinin kullanımı da faydalı olabilir ancak kişinin ihtiyacı bu takviye ürünleri kullanmadan önce hekimlerin bilgisine ve önerisine danışılması gerektiği unutulmamalıdır. Bilinçsizce yapılacak kişisel girişimlerin faydasından çok zararı olabileceği unutulmamalıdır.
Kaynak Medicalpark