Vücut içi dokuların ve organların görüntülenmesi bu cihazlar ile sağlanabilir. Bronkoskopi solunum yolları ve akciğerlerin görüntülenmesine olanak sağlayabilen tıbbi bir prosedürdür. Ucunda bulunan ışık ve kamera yardımıyla bronkoskop cihazı hava yoluna girerek gerçek zamanlı bir görselliğe olanak tanıyabilir. Bronkoskop ağız veya burun boşluğundan gönderilebilir ve bronşlara kadar görüntü elde edebilir. İnce bir tüp yapısındadır ve çoğunlukla yumuşak ve esnek yapıdadır. Bununla birlikte solunum yolunun tıkanmış olması veya akciğerlerde kanama varlığında sert bronkoskop cihazı kullanılabilir.
Lenf düğümlerinin kontrol edilmesi, kanserli yapının incelenmesi gibi durumlar için yaygın olarak tercih edilebilir. Bronkoskop ile video ve fotoğraf alınarak kaydedilmesi sağlanabilir. Bu esnada tüpün mukozal doku ile doğrudan temasına dikkat edilir. Bu durum mukozada travmaya yol açabilir. Bronkoskopi işleminden önce dikkat edilmesi gerekilen birtakım uygulamalar olabilir. Genellikle ayaktan bir prosedür olduğundan aynı gün içinde taburcuya olanak tanıyabilir. Lokal veya genel anestezi altında uygulanan işlem çoğu zaman güvenlidir. Daha az oranda bazı riskler taşıyabilir. “Bronkoskopi nedir?” sorusuna yanıt arıyorsanız yazının devamını okuyabilirsiniz.
Bronkoskopi Nedir?
Bronkoskopi burun veya ağız yoluyla boğazda trakea (nefes borusu), akciğerler ve bronşların görüntülenmesini sağlayan minimal invaziv bir prosedürdür. Genellikle bükülebilir esnek bir tüpten yapılan bronkoskop cihazı ile gerçekleştirilir. Bunun yanı sıra sert tüpten oluşan bronkoskoplar mevcuttur. Ucunda konumlandırılan küçük ve hafif kamera ile ışık yardımıyla solunum yolları izlenebilir. Bronkoskop yalnızca izlem veya teşhis amacıyla kullanılmayabilir. Hava yollarını açık tutmaya yarayan stent yerleştirilmesi, doku örneklerinin alınması veya tedavi seçeneklerini sağlayabilir. İşlemin amacına uygun şekilde ağız veya burun boşluğundan sırasıyla gırtlak, nefes borusu ve akciğerlere girebilir. Ayrıca bronşlardan ilerleyerek bronşçukların görüntülenmesine yardımcı olabilir. 2 tip bronkoskop vardır:
1. Sert bronkoskop: Sert bronkoskop düz yapıda bir tüptür. Özellikle nefes borusu ve bronşlar gibi daha büyük hava yollarının görüntülenmesi için kullanılabilir. Sert bronkoskop solunum yollarındaki yabancı nesnelerin çıkarılmasında, kanamaların kontrol altına alınmasında, hastalıklı lezyonların çıkarılmasında ve stent gibi tedavilerin uygulanmasında tercih edilebilir.
2. Esnek bronkoskop: Sıklıkla kullanılan bronkoskop türüdür. Bükülebilir ve kolayca hareket sağlayan esnek bronkoskop özellikle bronşçuklar gibi daha küçük hava yollarının izlenmesini sağlayabilir. Biyopsi (doku örneklerinin alınması) yapılması, hava yoluna yerleştirilen solunum tüpünün yerleştirilmesi, akciğerlere ilaç uygulanması ve çeşitli salgıların vücut dışına çıkarılmasına yardımcı olabilir.
Bronkoskopi Neden Yapılır?
Bronkoskopi, solunum yollarında veya akciğerde oluşan herhangi bir problemin tespitinin yapılmasına yardımcıdır. Bununla birlikte birtakım rahatsızlıkların tedavisinin sağlanmasında etkili bir prosedürdür. Yaygın olarak şu durumlarda teşhisi sağlayabilir:
· Hava yolu tıkanıklığı,
· Hava yollarında striktür (daralma),
· Tümörler
· İltihaplanma ve enfeksiyonlar (tüberküloz, zatürre vb.),
· Kanlı ve kalıcı öksürükler,
· İnterstisyel akciğer hastalığı,
· Ses teli felci ve bronş kanseri.
Tanı konulmasının yanı sıra tedavi protokollerinde bronkoskopi yöntemi kullanılabilir. Bu vakalar şunları içerebilir:
· Solunum yollarından kan, mukus birikintisi ve salgılar, poliplerin çıkarılması,
· Doku biyopsisi,
· Yabancı nesnelerin çıkarılması,
- Bronşiyal tümörler için radyasyon tedavisi,
- Balgam örneklerinin toplanması,
- Bronşlardaki kanamanın durdurulması,
- Stent yerleştirme,
- Apsede oluşan irinin boşaltılması.
Ek olarak bazı durumlarda akciğerlere konulan ve daha sonra tekrar boşaltılan sıvılar bronkoskopi ile yerleştirilebilir.
Bronkoskopi Kimlere Uygulanır?
Bronkoskopi solunum yolları ve akciğerlerde görülen belirti ve semptomlara yönelik uygulanabilir. Başlıca hırıltı, nefes darlığı, tükürükle veya öksürükle kan gelmesi, uzun süren öksürük gibi semptomlar varlığında izlem amacıyla bronkoskopi gerekebilir. Akciğer hastalıkları, zatürre ve tüberküloz gibi enfeksiyonlar, tümör veya akciğer kanseri bronkoskopinin teşhisini yapabileceği sağlık sorunlarıdır. Göğüs röntgeninde anormal sonuçları olan veya bilgisayarlı tomografi (BT) sonuçlarında bir sorun olduğu düşünülen hastalarda bronkoskopi uygulanabilir. Ek olarak mukus ve doku örneği alınması gereken kişiler, kanserin tedavi edilmesinde, yabancı nesnelerin çıkarılması gerektiği durumlarda bronkoskopi gerekebilir. Çeşitli nedenlerle stent yerleştirilmesi, apselerin boşaltılması ve bronşlardaki kanamanın durdurulmasında bronkoskopi kullanılabilir.
Bronkoskopi Nasıl Yapılır?
Bronkoskopi hafif sedasyon altında yapılan bir işlemdir. Sedasyon yatıştırıcı ilaçların hastayı kaygı ve rahatsızlıklardan uzaklaştırmaya yardımcı olabilir. Bronkoskopi lokal veya genel anestezi gerektirebilir. Lokal anestezi burun boşluğu yani boğazın arka kısmının uyuşturulmasını içerir. Bu esnada tükürük salgısının kontrol altına alınması amacıyla ek ilaçlar kullanılabilir. Sert bronkoskop ve bazı esnek bronkoskop kullanımında genel anestezi tercih edilebilir. Bronkoskopi işlemi sırasıyla şu şekilde yürütülür:
1. Başın yukarıya doğru pozisyon alması sağlanır. Bu şekilde hava yollarına daha kolay ulaşılması amaçlanır.
2. Işık ve küçük kamera bulunan ince bronkoskop tüpü ağız veya burundan boğaza doğru yönlendirilir. Gırtlak, nefes borusu ve bronşlara doğru tüp ilerletilebilir.
3. Solunum yolları kontrol edilir, iğne ve diğer aletlerin yardımıyla doku örnekleri alınabilir veya tıkanıklık giderilebilir.
4. Enfeksiyon veya kanserli doku şüphesinde solunum yollarına sıvı enjekte edilir ve bronkoskop ile tekrar geri emilir. Bronkoskopun yönlendirilmesinde ultrason veya röntgen yardımcı olarak kullanılabilir. İşlem bittiğinde bronkoskopi yavaşça çıkarılır.
Bronkoskopi işlemi genellikle 20-30 dakika sürebilir ancak diğer yöntemlerin kullanılması sonucu birkaç saati bulabilir. Bronkoskopi sırasında rahatsızlık hissi olabilir ancak nefes almayı engellemez.
Bronkoskopi Komplikasyonları Nelerdir?
Bronkoskopi invaziv bir işlem olduğundan bazı durumlarda komplikasyonlara sebebiyet verebilir. Bu komplikasyonlar ilaç ile ilişkili olabileceği gibi doğrudan prosedürden kaynaklanıyor olabilir. İlaçla ilişkili komplikasyonlar aşırı doz anestezi ilaçlarından oluşabilir. Fazla doz lokal anestezi nöropati, nöbetler ve koma gibi sinir sisteminde toksisiteye neden olabilir. Genel anestezikler nöromüsküler felç ve malign hipertermiye yol açabilir. Bununla birlikte sedatif ilaçlar kan basıncında düşmeye ve düşük kalp hızı gibi etkiler ortaya çıkarabilir.
Bronkoskopiye bağlı komplikasyonlar arasında kanama yer alabilir. Kanamalar genellikle sınırlı gelişir ancak şiddetli kanama acil tıbbi yardımı gerektirir. Bronkoskopi ve biyopsi işlemlerinden sonra ilk saatlerde pnömotoraks gelişebilir. Pnömotoraks akciğerlerdeki havanın ciğer dışına kaçması olarak bilinir. Büyük çaplı pnömotorakslar semptomatiktir ve göğüs tüpü yerleştirilmesini gerektirebilir. Ek olarak tıbbi geçmişinde kalp hastalığı bulunan hastalar kardiyak aritmi yaşayabilir. Ses tellerinde travma oluşabilir, hipoksi ortaya çıkabilir. Bronkoskopi sonrası hayati tehlikeli nadiren gerçekleşir.
Bronkoskopi Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?
Bronkoskopi sonrası ilk birkaç saat boyunca izlem yapılabilir. Bu esnada lokal veya genel anestezinin etkileri devam edebilir. Bu süreçte yemek veya içmek mümkün olmayabilir. Sıvı ve besinlerin solunum yollarına kaçmasının önlenmesi amacıyla anestezi etkilerinin geçmesi beklenir. Uyuşukluk geçtiğinde çeşitli sıvılar, çorba ve püre şeklinde beslenme önerilir. Tolere edildiğinde besinler normal şekilde tüketilebilir. İşlem sonrası kas ağrıları, ses kısıklığı, boğaz ağrısı oluşabilir. Gargara ve boğaz pastillerinin doktor kontrolünde alınması gerekebilir. Bronkoskopi sonrası ilk 24 saatte ortaya çıkan ve düşmeyen ateş varlığında, göğüs ağrısı ve nefes darlığı durumunda mutlaka doktora başvurulması önerilir. Ek olarak kan öksürmek gibi anormal yan etkiler ortaya çıktığında ilgili bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçilmelidir. Ayaktan tedavi yöntemi olan bronkoskopi aynı gün içinde taburcuya izin verebilir.
Sık Sorulan Sorular
Bronkoskopi geniş kullanım alanı ile birçok rahatsızlığın tanı ve tedavisinde tercih edilebilir. Bu kapsamda prosedürün uygulanma tarzı, süresi, veya komplikasyonları hakkında birçok soru akıllara gelebilir ve bronkoskopi yaptıranların yorumları istenebilir. Bronkoskopi ile ilgili “Bronkoskopi nasıl yapılır?” gibi en çok merak edilen soruları ve cevaplarını görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Bronkoskopi Ne Zaman Gereklidir?
Bronkoskopi birden fazla nedenden dolayı tercih edilebilir. Bronkoskopinin gerekli olduğu durumlar başlıca şunlar olabilir:
· Nefes darlığı ve akciğer hastalıklarının nedeninin araştırılması,
· Doku ve mukus örneklerinin alınması,
· Akciğerlerin yakınında bulunan lenf düğümlerinin değerlendirilmesi,
· Röntgen veya BT taraması sonrası tümör veya akciğer hasarı şüphesinin kontrolü.
Solunum yollarında tıkanıklıkların tespiti ve tedavisi için bronkoskopi gerekli olabilir.
Bronkoskopi Riskli midir?
Bronkoskopi yaygın olarak uygulanan ve güvenli kabul edilen bir prosedürdür. Ancak minimal invaziv olan bronkoskopi bazı durumlarda birtakım riskler barındırabilir. Risklerin önlenmesi veya ortadan kaldırılması amacıyla sağlık personelleri ve hastaların işbirliği içinde süreci yönetmesi önemlidir. Bronkoskopinin neden olduğu riskler kanama, enfeksiyonlar ve akciğerlerin çökmesi olabilir.
Bronkoskopi Öncesi Nelere Dikkat Edilmeli?
Bronkoskopinin uygulanmasından önce fizik muayene ve tıbbi geçmişin değerlendirilmesi gerekebilir. İşlemden yaklaşık 6-8 saat önce herhangi bir yiyecek-içecek tüketimi yapılmamalıdır. Hastalardan kan sulandırıcı gibi ilaçların bırakılması istenebilir. Ayrıca gözlük, kontakt lens, işitme cihazı veya takma dişlerin çıkarılması gerekir. İşlemden sonra anestezi etkisinin sürmesi nedeniyle taburcu işlemlerine yardımcı olabilecek yakınlarla görüşülmesi önerilebilir.
Kaynak: Medicalpark