Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığı çağrının ardından 'astronot' kelimesinin Türkçe karşılığı için gelen isim önerilerini açıklayan Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Gürer Gülsevin, "Gökmen, gökalp, gökderi, yani gök kelimesi ile başlayan, devam eden kelimeler çoğunlukta. Demek ki halkın dil zevki o yönde oluyor. Bir de gelenler arasında şahıs isimleri var. Alpaslan var, Fatih var. Tarihimizdeki önemli şahsiyetlerin isimleri canlandırılmak isteniyor" dedi.
TDK Başkanı Gülsevin, 'astronot' kelimesinin Türkçe karşılığı için gelen isim önerilerini açıkladı. Gülsevin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yaptığı çağrının onun Türkçe hassasiyetine bir örnek olduğunu belirterek, "TDK her zaman hazırlıklı bir vaziyette yabancı kelimelere karşılık çalışmalarını yürütüyordu, 2005 yılında da zaten 'astronot' için Türkçe bir karşılık önermişti. O gün için 'gökmen' ve 'uçman' kelimeleri önerildi. TDK, dil hususunda otoritedir, saygın bir kurumdur. İlk bakışta şöyle düşünülmesin, TDK'nın ‘TDK karşılık bulduysa onu kullanalım' şeklinde bir beklentisi olmuyor. Sadece bir bilim kurumu olarak, danışılan bir kurum olarak doğru olduğunu düşündüğü şekilde kelime türeterek öneriler yapıyor. Bunların kullanılıp kullanılmaması halkın zevkine de bağlı kalıyor. Bir kelime türetiyorsunuz, tutulmuyor; başka bir kelime yanlış türetiliyor ama tutuyor. Bazıları tutuyor ve yaşıyor. Doğru türettiklerinizden bile yaşamayan var. Demek ki doğru türetmek, dilin ölçülerine göre ve Türk dilinin kurallarına göre türetmek de kelimenin tutunabilmesinin garantisi değil" diye konuştu.
"'Gökmen' veya 'uçman' yaygınlaşırsa kullanılır, yaygınlaşmazsa kullanılmaz" diyen TDK Başkanı Gülsevin, "TÜBA ülkemizin en saygın kuruluşlarındandır. Onlar mesela Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü'nde astronot için 'gökmen' kelimesini de kullanmışlar. Bu süreç içerisinde Cumhurbaşkanımız özellikle sadece dilcilerle, bilim adamlarıyla değil 83 milyonla anlaşalım, güzel kelime bulalım dediği için her yerde, sosyal medyada da anketler yapılıyor, kelimeler öneriliyor. TDK bunları bir araya topluyor. Öte yandan Türkiye Uzay Ajansı ise bu işin tam merkezi. Onlar bu meselenin bir kanadını oluşturuyor, bunun Türkçeleşmesi de söz konusu olduğu için TDK diğer bir kanadını oluşturuyor. Onlarla randevumuz var, görüşeceğiz. Ne tür kelimeler öneriliyor, onların bakış açısıyla neler bekleniyor, onlarla konuştuktan sonra bir program yapıp kendi üzerimize düşeni, bugüne kadar yaptığımız gibi kendi yöntemlerimizle herkese sunabileceğiz" açıklamasında bulundu.
Gülsevin, bire bir tercüme edildiği zaman 'astronot' kelimesinin ‘yıldız gemicisi' şeklinde, 'kozmonot' kelimesinin ise 'evren gemicisi' şeklinde karşılandığını ifade etti. Farklı öneriler gelebileceğini belirten Gülsevin, "Uzay kelimesiyle oluşturulmuş bir iki öneri var. Geriye kalanlar daha çok 'gökmen', 'gökalp', 'gökeri' gibi gök kelimesi ile başlayan kelimeler. Demek ki halkın dil zevki o yönde. Gelen öneriler arasında şahıs isimleri de var; Alparslan var, Fatih var. Tarihimizdeki önemli şahsiyetlerin isimleri canlandırılmak isteniyor. Sayın Devlet Bahçeli Bey 'Cacabey' olmasını önermiş. Çok özel bir tespit bu. Selçuklu döneminde, 13. yüzyılda Anadolu'da Kırşehir'de (Caca Bey'in) medresesi var. O medresenin olduğu yerde rasat yapıldığı da tahmin ediliyor. Diğer tarihi isimler gibi 'Cacabey' de çok güzel olabilir. Belki bilim tarihinde çok şey borçlu olduğumuz bu şahsiyetin adını bugün böyle bir şeyle canlandırabiliriz" şeklinde konuştu.
En çok önerilen kelimenin 'göktürk' olduğu bilgisini veren Gülsevin, "Bir yandan 'gök' var, bir yandan 'Türk' var. O da halk tarafından yakıştırılıyor. TDK Başkanı olarak fikrimi değil, tespitimi söylüyorum; 'Göktürk' bizim keşif uydumuza verilen isim oldu. Hem bizim keşif uydumuz 'Göktürk' hem de eski adıyla astronot 'göktürk' olur mu? Olmaz da diyemiyorum, olur da diyemiyorum. Bunları önümüzdeki süreç gösterecek" ifadelerini kullandı.
TDK Başkanı Gürer Gülsevin, kuruma gelen isim önerilerini şöyle açıkladı:
"Cacabey, göksu, göksü, gökreis, göktürk, gökay, Türkay, Türkonot, evrenot, gökmen, uzay insanı, Alpaslan, Fatih, akıncı."
Kaynak: İHA
