Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, geçen ay karnabahardaki fiyat artışını yüzde 27,88 ile sivri biber, yüzde 9,79 ile tavuk eti izledi. Gıda fiyatlarında aylık enflasyondan yüksek çıkmasına sebep olan nedenler düşündürürken vatandaşların birçok kısmı yüksek gıda enflasyonuna tepki gösterdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 17,30 ile kabakta oldu. Bunu yüzde 17,08 ile salatalık, yüzde 15,55 ile kıvırcık, yüzde 12,32 ile kırmızı lahana, yüzde 9,84 ile kuru soğan, yüzde 9,33 ile patates takip etti. 2020’nin başından bir belli istikrarlı bir şekilde artan enflasyon mart ayında iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Enflasyonda artan en yüksek kalemde gıda ürünlerinde oldu, özellikle kabak, biber, salatalık, soğan artışı geçen yılın Mart ayına göre beklenmedik bir düzeyde oldu.
Vatandaşların sosyal medyadan paylaştığı değerlendirmeler şöyle: ‘’7 adet biber aldım biraz önce, kasada tansiyonum çıktı. Çarliston biber 13, 95 TL, 7 adedi 6 TL. Sevsinler sizin sisteminizi. İşte bu yangın götürecek sizi.’’
‘’Tuvalet kağıdına yüzde 135 zam, tereyağına yüzde 120 zam, kırtasiyeye yüzde 168 zam, doğalgaza yüzde 55 zam, domatese yüzde 85 zam, patlıcana yüzde 550 zam, motorine yüzde 42 zam, elektriğe yüzde 45 zam, soğana yüzde 300 zam, benzine yüzde 38 zam, bibere yüzde 358 zam, ete yüzde 115 zam, süte yüzde 80 zam, una yüzde 95 zam, enflasyon yüzde 20, yersen’’
Gıda fiyatlarının artmasının en temel sebebi ne olarak görülüyor? Önceden açıklanan gerçekçi alım fiyatlarının olmayışı ile ürün alım garantisinin yetersizliği ve yokluğunda üreticiye ödenen fiyatların üretimde devamlılığa olumsuz etkisi, iklime bağımlılığı azaltacak sulama yatırımlarının ve verimliliği artıracak arazi toplulaştırma hizmetlerinin yetersizliği nedeniyle verim düşüklüğünün üretime olumsuz etkisi, ülke içi üretimin yetersizliği nedeniyle gerekli olan ancak yetersiz kalan stokların yurt dışından karşılanması gereği, yurt dışı ülkelerdeki üretim miktarlarındaki değişimlere bağlı ithal ürün fiyatlarının yükselmesi, döviz fiyatlarındaki artış ve TL'nin değer kaybının dış ticaret fiyatlarına olumsuz etkisi, dış ülkelerin yüksek tarım destekleri ile ihracat/ithalat kısıtları dahil korumacı dış ticaret politikaları sonucu dış satımın kısıtlanması, daha yüksek fiyata dış alım yapılması zorunluluğu, dışalımdaki bağımlılığın ülke üretiminin orta ve uzun vadede azalmaya yol açacak olması, gıda tedarik zincirinde aracı sayısının fazlalığı ile zincir marketlerin fiyat belirleme tekeli oluşturması, güçlü demokratik üretici ve tüketici kooperatiflerinin yetersizliği nedeniyle üretici geliri azalırken tüketicilerin fahiş fiyatla gıdaya erişimi sorununun çözülememesi, tüketicilerin gelir düzeyinin düşüklüğü ve gıda maddelerine yapılan harcamanın gelirdeki payının yüksekliği.
İbrahim Akın Kazancı
