Ortodontik apareyler, ağızda meydana gelen pek çok sorunda kullanılabilen düzeneklerdir. Hareketli ve sabit apareyler olmak üzere ikiye ayrılan bu düzenekler, genellikle ağız içinde kullanılmakla birlikte gerekli olduğu durumlarda ağız dışında da kullanılabilir. Ortodontistlerin tedavide yaygın olarak kullandığı apareylerden bir tanesi damaklıklardır.
APAREY NEDİR? ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Bazı kişilerin dişlerinde düzensizlik bulunabilir. Ortodonti, diş ve yüzlerinde düzensizlik bulunan kişilerde düzensizliğin tanı ve tedavisi ile ilgilenir. Özellikle dişlerinde çapraşıklık ve çarpıklık bulunan hastalarda ortodontik tedavi gerekli olabilir. Bu kişilerde alt ve üst çene olması gerektiği gibi kapanamaz. Bu durum estetik açıdan olduğu kadar sağlık açısından önem taşır. Çenesinde uyumsuzluk bulunan hastalar, yemek yerken ve/veya konuşurken zorluk yaşayabilirler. Bu kişilerde çeşitli aygıtlarla dişlerdeki düzensizliği gidermek ve hastanın alt ve üst çenesinin olması gerektiği gibi birleşmesini sağlamak mümkün olabilir. Ortodontik tedaviler sırasında kullanılan bu aygıtların tümüne aparey adı verilir. Ortodontik tedavide kullanılan farklı apareyler mevcuttur. Bu apareylerden hangisinin kullanılacağına alanında uzman bir ortodontist tarafından hastanın ağzındaki soruna bağlı olarak karar verilir. Ortodontik tedavilerde kullanılan başlıca apareyler şu şekilde sıralanabilir:
Sabit apareyler: Sabit apareyler, ortodonti tedavisi sırasında en yaygın kullanılan aparey çeşitlerinden bir tanesidir. Çarpık dişlerin tedavisinde sık kullanılan sabit aygıtlardan biri de diş telleridir. Metal, seramik gibi malzemelerden üretilebilen diş telleri, dişlerin üzerine özel malzemelerle yapıştırılır. Bu aygıtlar, tedavi boyunca hastanın ağzında kaldığı için sabit aparey olarak adlandırılır. Sabit apareylerin farklı çeşitleri vardır. Diş telleri dişlerin yüzeyine uygulanabildiği gibi dişlerin arkasına da uygulanabilir. Ancak dişin iç yüzeyine uygulanan apareyler hastayı konuşurken veya yemek yerken zorlayabilir. Bu nedenle sabit apareyler kullanılırken genellikle dişin görünen yüzüne takılan aygıtlar tercih edilir.
Hareketli apareyler: Bu apareyler, hasta tarafından çıkarılıp takılarak kullanılabilen apareylerdir. Bu aygıtların kullanımı ve temizlenmesi sabit apareylere kıyasla daha kolaydır. Hareketli apareyler, en sık 6 ila 11 yaş aralığındaki çocuklarda tercih edilir. Özellikle süt dişlerinin erken dönemde çekilmesi sonrasında çekim bölgesinde boşluk bulunan hastalarda tercih edilir. Örneğin dişlerinde ileri derecede çarpıklık olmayan hastaların sorunları, plastik damaklık gibi hasta tarafından kolaylıkla çıkarılıp takılabilen aygıtlarla düzeltilebilir.
DAMAKLIK NEDİR, NE İŞE YARAR?
Damaklık bir diğer adıyla damak genişletici, ortodontik diş tedavilerinden sıklıkla başvurulan yardımcı apareylerden bir tanesidir. Genellikle çocukluk çağında kullanılmakla birlikte gerekli olması halinde yetişkinlerde de kullanılabilen damaklıklar, çene yapısı dar olan kişilerde damağı genişletmek ve dişlerin doğru konumlanmasına yardımcı olmak için kullanılır. Peki damaklık hangi durumlarda kullanılır? Damaklık kullanımının gerekli olabileceği durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Çene yapısı dar olan kişiler,
Üst üste konumlanmış ve/veya çarpık dişleri bulunanlar,
Alt ve üst çenenin olması gerektiği gibi kapanmadığı, çenelerden bir tanesinin diğerinden önde veya geride olduğu durumlarda,
Diş teli tedavisinden sonra damağın tekrar eski haline gelmesini önlemek amacıyla
Çene yapısı dar olan kişilerde bazı dişler çıkmakta zorluk yaşayabilir. Gömülü dişleri bulunan kişilerde de damaklık kullanımı önerilebilir.
Peki ortodontik tedavilerde yaygın olarak kullanılan diş damaklığı ne işe yarar? İnsanlarda damak sağ ve sol olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Diş damaklığı, damağın iki tarafına da hafif bir kuvvet uygular ve damağın genişlemesine yardımcı olur. Zamanla damağın genişlemesi, dişlerin de doğru yerleşmesine yardımcı olur. Bunların yanı sıra damaklık diş apareyi kullanımının başlıca avantajları şu şekildedir: Dişlerin doğru yerde yerleşmesine yardımcı olur. Diş teli gibi ortopedik apareyler ile uyumludur. Erken çocukluk döneminde damaklık kullanımı ileri dönemde cerrahi operasyon riskini en aza indirir.
DAMAKLIK DİŞ APAREYİ NASIL KULLANILIR?
Sabit diş damaklığı tedavisine başlamadan önce hasta alanında uzman bir doktor tarafından detaylı bir muayeneden geçirilir. Hastanın diş çürüğü, diş eti iltihabı gibi ek sorunları bulunması halinde öncelikle bu sorunların giderilmesine yönelik tedavi uygulanır. Damaklık diş apareyler, sabit ve hareketli apareyler olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Damaklıklar alt ve üst çeneye uygulanabilen diş apareyleridir. Damaklık tedavisi, ağız ve diş sağlığını etkileyen pek çok sağlık sorununda kullanılabilir. Damaklık tedavisinin başarı ile sonuçlanması için hastaya uygun bir tedavi yöntemi belirlenmesi gerekir. Bu nedenle hangi damaklığın seçileceğine hasta ve doktorun birlikte karar vermesi gerekir. Hastaya uygun damaklığın yapılabilmesi için hastanın ağız ve damak ölçüsü alanında uzman bir doktor tarafından özenle alınır. Sabit damaklık tedavilerinde üzerinde yay benzeri bir mekanizma bulunan, bu sayede çenenin her iki tarafında kuvvet uygulayabilen sabit damaklık, hastanın çenesine yerleştirilir. Hareketli diş damaklığında da sabit damaklıklarda olduğu gib hastanın çenesine kuvvet uygulayan bir yay mekanizması bulunur. Sabit diş apareyi ile hareketli diş apareyini birbirinden ayıran en önemli özellik ise hastanın dilediğinde damaklığı çıkarabilmesidir. Hareketli apareyler, erken dönemde fark edilen ağız ve diş sorunları için iyi bir çözüm olabilir. Aynı zamanda bu apareyler, hasta tarafından çıkarılabildikleri için temizliği daha kolaydır. Ancak hastanın bu apareyleri takıp çıkarırken mümkün oldukça dikkatli olması gerekir. Aksi takdirde dişler zarar görebilir. Ayrıca hareketli aparey tedavisi sırasında hasta damaklığı belirli aralıklarla çıkarabildiği için tedavinin kesintiye uğrama riski de vardır. Peki damaklık ne kadar süre kullanılır? Çocukluk çağındaki hastalarda yaklaşık olarak 2 ila 3 ay içerisinde damaklık kullanımından olumlu sonuç alınır. Yetişkinlerde bu süre 4 ila 6 ay arasında değişebilir.
YAN ETKİSİ VAR MIDIR?
Damaklık lar, oldukça pratik kullanıma sahip diş apareyleridir. Özellikle hareketli olan diş damaklığı, hasta tarafından kolay bir biçimde takılıp çıkarılabildiği için bakımı ve kullanımı kolaydır. Genellikle çocukluk çağında sıklıkla kullanılan damaklıklar, gerekli olduğu durumlarda ileri yaş grubundaki kişilerde de kullanılabilir. İleri yaş grubundaki kişilerin kemikleri, gelişimini tamamladığı için bu kişilerde damaklığa alışma süreci daha zor olabilir ve bu kişilerin tedavisi çocuklara kıyasla daha uzun sürebilir. Bunların yanı sıra damaklık diş apareyi kullanımına bağlı görülebilecek bazı yan etkiler şu şekilde sıralanabilir: Damaklığın takıldığı ilk günlerde hafif düzeyde ağrı ve rahatsızlık hissi, baş ağrısı,
konuşurken ve yemek yerken zorlanma, tükürük salgısının çoğalması. Sayılan bu yan etkiler geçicidir ve çoğunlukla ilk 1 hafta içerisinde hastalar, damaklık kullanımına alışır ve yan etkiler kendiliğinden kaybolur.
DAMAKLIK FİYATLARI
Damaklık tedavisi, kişiye özel olarak planlanan tedavilerdir. Bu nedenle damaklık fiyatları da kullanılacak damaklık çeşidine ve kişide ek bir tedaviye gerek olup olmamasına göre farklılık gösterir. Alanında uzman bir hekim, hastayı detaylı bir biçimde muayene ettikten sonra damaklık fiyatları hakkında hastaları bilgilendirir. Ağız ve diş sağlığını ilgilendiren sorunlar, hem estetik açıdan hem de sağlık açısından kişilerin hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle siz de ağız ve diş sağlığınız için gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
(Kaynak: www.medicalpark.com.tr)
