Astım, hava yollarının tetikleyicilerle duyarlı hale gelmesi sonucu, tekrarlayan hışıltılı solunum, nefes darlığı ve öksürük ataklarına neden olan kronik bir akciğer hastalığıdır.
Semptomlar, havayolu aşırı duyarlılığı ve geçici solunum yolu daralmasına ikincil olarak gelişir. Çocukluk çağı astımında polen maruziyeti, soğuk algınlığı, solunum yolu enfeksiyonları gibi tetikleyiciler ile akciğerler ve solunum yolları iltihaplanır. Astımda risk faktörleri ebeveynlerde astım öyküsü, besin alerjisi, atopik dermatit, düşük doğum ağırlığı, sigara dumanına maruziyet, erkek cinsiyet olarak sıralanabilir. Tetikleyici faktörler ise egzersiz, soğuk hava, kirli hava, sigara, irritan gazlar, viral enfeksiyonlar, aeroalerjenler (polen, küf mantarları, ev tozu akarı, kedi köpek tüyü), reflü, üst solunum yolu enfeksiyonları, hiperventilasyon (çok gülmek, çok ağlamak, çok koşmak) olarak gösterilmiştir.
Çocukluk Çağı Astımı Nedir?
Çocukluk çağı astımında günlük aktiviteleri kısıtlayan, okul başarısını, spor ve oyun aktivitelerini ve uyku kalitesinin etkileyebilecek çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda astım atakları şiddetli olabilir ve acil tedavi gerektirir. Çocukluk çağı astımı tedavi edilmediğinde semptomlar şiddetlenebilir ve yetişkinliğe kadar devam edebilir. Astım semptomları her çocukta değişiklik gösterebilirken astımı olan bir çocukta çok az semptom görülen ya da semptomsuz geçirilen dönemler ve şiddetli semptomların görüldüğü alevlenme dönemleri mevcuttur. Gece, gündüz veya her ikisi birlikte görülen öksürük, nefes alırken duyulan hırıltı ya da ıslık sesi (hışıltı), aktivite sırasında nefes almada zorluk veya nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi astım semptomları olabilir. Bunların yanında solunum yolu enfeksiyonlarından sonra zor ve geç iyileşme ya da bronşit, uyku bozuklukları ve yorgunluk da astım ataklarıyla ilişkili olabilir. Astımın kesin nedeni henüz aydınlatılamamıştır. Kısmen genetik geçiş ve çevresel faktörlerden etkilendiği gösterilmiştir. Astım alerjik ya da nonalerjik olabilir fakat kesinlikle immünolojik bir hastalıktır.
Çocuklarda Astım Tanısı
Astım tanısı klinik olarak yani belirtilerin değerlendirilmesi yoluyla konulur. Çocuklarda görülen astım semptomları doktor kontrolüne gidilene kadar ortadan kaybolmuş olabilir. Böyle durumlarda teşhis için ayrıntılı ve doğru bir öykü gerekir. Tıbbi geçmiş ve semptomlarla ilgili sorulan sorular tanı için yol göstericidir. Semptomların ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıktığı ayrıntılı olarak değerlendirilir. Öykünün yanında detaylı bir fizik muayene önemlidir. Kalp ve akciğerlerin dinlenmesi, alerji belirtileri açısından burun ve gözlerin kontrolü sağlanır. Çocuklarda göğüs röntgeni, astım tanısı ve astımın diğer hastalıklardan ayrılması için tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir. Röntgen filmi ile X ışınları kullanılarak dokular, kemikler ve organlardan görüntü elde edilmesi sağlanır. Genellikle 6 yaş üzeri çocuklarda uygulanması tercih edilen spirometri (solunum fonksiyon testi) ise basit bir akciğer testidir. Spirometri, çocuğun ciğerlerindeki hava miktarı ve kapasitesi ile havanın ne kadar hızla dışarı üflenebileceği hakkında bilgi vererek akciğerlerin fonksiyonel durumunun değerlendirilmesini sağlar. Bu yöntem astımın ne kadar şiddetli olduğunun anlaşılmasını ve tedavi planının yönetilmesini kolaylaştırır. Alerji için cilt testleri, kan testleri ve reflü araştırılması için kullanılabilecek yöntemler de çocuklarda astım tanısında faydalanılan yöntemler arasındadır. Alerji testleri, astım tetikleyicilerinin belirlenmesinde faydalıdır; fakat astım için tanısal değildir.
Astım, hava yollarının tetikleyicilerle duyarlı hale gelmesi sonucu, tekrarlayan hışıltılı solunum, nefes darlığı ve öksürük ataklarına neden olan kronik bir akciğer hastalığıdır. Semptomlar, havayolu aşırı duyarlılığı ve geçici solunum yolu daralmasına ikincil olarak gelişir. Çocukluk çağı astımında polen maruziyeti, soğuk algınlığı, solunum yolu enfeksiyonları gibi tetikleyiciler ile akciğerler ve solunum yolları iltihaplanır. Astımda risk faktörleri ebeveynlerde astım öyküsü, besin alerjisi, atopik dermatit, düşük doğum ağırlığı, sigara dumanına maruziyet, erkek cinsiyet olarak sıralanabilir. Tetikleyici faktörler ise egzersiz, soğuk hava, kirli hava, sigara, irritan gazlar, viral enfeksiyonlar, aeroalerjenler (polen, küf mantarları, ev tozu akarı, kedi köpek tüyü), reflü, üst solunum yolu enfeksiyonları, hiperventilasyon (çok gülmek, çok ağlamak, çok koşmak) olarak gösterilmiştir.
Çocuklarda Astım Tanısı
Astım tanısı klinik olarak yani belirtilerin değerlendirilmesi yoluyla konulur. Çocuklarda görülen astım semptomları doktor kontrolüne gidilene kadar ortadan kaybolmuş olabilir. Böyle durumlarda teşhis için ayrıntılı ve doğru bir öykü gerekir. Tıbbi geçmiş ve semptomlarla ilgili sorulan sorular tanı için yol göstericidir. Semptomların ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıktığı ayrıntılı olarak değerlendirilir. Öykünün yanında detaylı bir fizik muayene önemlidir. Kalp ve akciğerlerin dinlenmesi, alerji belirtileri açısından burun ve gözlerin kontrolü sağlanır. Çocuklarda göğüs röntgeni, astım tanısı ve astımın diğer hastalıklardan ayrılması için tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir. Röntgen filmi ile X ışınları kullanılarak dokular, kemikler ve organlardan görüntü elde edilmesi sağlanır. Genellikle 6 yaş üzeri çocuklarda uygulanması tercih edilen spirometri (solunum fonksiyon testi) ise basit bir akciğer testidir. Spirometri, çocuğun ciğerlerindeki hava miktarı ve kapasitesi ile havanın ne kadar hızla dışarı üflenebileceği hakkında bilgi vererek akciğerlerin fonksiyonel durumunun değerlendirilmesini sağlar. Bu yöntem astımın ne kadar şiddetli olduğunun anlaşılmasını ve tedavi planının yönetilmesini kolaylaştırır. Alerji için cilt testleri, kan testleri ve reflü araştırılması için kullanılabilecek yöntemler de çocuklarda astım tanısında faydalanılan yöntemler arasındadır. Alerji testleri, astım tetikleyicilerinin belirlenmesinde faydalıdır; fakat astım için tanısal değildir.
Çocuklarda Astım Tedavisi
Çocuğun geçmiş tıbbi öyküsüne ve astımın hangi derecede olduğuna bağlı olarak doktorlar en uygun tedavi planını değerlendirecek ve uygulayacaktır. Astım tedavi planı dahilinde astım ilaçlarının ne zaman ve ne sıklıkla alınacağı, astım ataklarında ne yapılacağı ve hangi durumlarda hastaneye başvurulacağı anlatılır. Çocuğun, ailesinin, okulda öğretmenlerinin ve birlikte vakit geçirdiği sosyal çevresinin astım ve tedavisi hakkında farkındalık sahibi olmasının sağlanması önemlidir. Bu şekilde astım krizi anında müdahale sağlanabilir.
Astım tedavi planının takibi ve uygulanmasının yanında astım tetikleyicilerinin tespiti ve bu tetikleyicilere maruziyetten kaçınmak tedavinin ana hedeflerindendir. Astım ilaçları semptomların hızlı bir şekilde giderilmesi amacıyla tercih edilebilir. Bronkodilatörler daralmış hava yollarını ve bronşları genişleterek hızlı bir açılma ve rahatlama sağlar. Öksürük, hırıltı ve nefes darlığını gidermek için kullanılırlar. İnhale steroidler ve uzun etkili bronkodilatörlerden oluşan kombine preparatlar de bazı durumlarda hızlı rahatlama için tercih edilebilir. İnhale steroidler solunum yollarındaki iltihabın giderilmesine yardımcı olur ve astım alevlenmelerinin şiddetini azaltır. İnhalasyon yoluyla verilebileceği gibi nebulizatör yoluyla da verilebilir. Birinci basamak ilaçlar ile kontrol altına alınamayan semptomlar gösteren çocuklarda tedavide kullanılabilecek diğer bir seçenek uzun etkili muskarinik antagonistler olabilir. Antilökotrienler ve immünoterapi (alerji aşıları) da tedavi seçenekleri arasındadır. İmmünoterapide alerjisi olan çocuklar, spesifik alerjene karşı semptomlarda iyileşmeye faydalı olabilir.
Çocuklarda Astım Hastalığı Geçer Mi?
Astımın kesin tedavisi yoktur ancak astımı olan çocuk astım semptomlarını kontrol edebilmeyi ve astım ile problemsiz bir yaşam sürdürmeyi öğrenebilir. Bir çocukta hava yolları duyarlandığında ömür boyu bu şekilde kalmaktadır. Fakat çocukların yaklaşık yarısında ergenlik çağı ile birlikte astım semptomlarında keskin bir gerileme görülür. Astım tamamen yok olmuş gibi görünse de sıklıkla yetişkinlik döneminde tekrar semptom göstermeye başlar. Çocuklarda astım seyri ile ilgili kesin bilgiye ulaşmanın net bir yolu yoktur. Bebeklerde akciğer fonksiyonları ve astım seyri ile ilgili bilgiler kısıtlıdır. Ancak birden fazla hışıltı atağı olan, astımı olan ebeveyne sahip ya da alerji tanısı olan çocuklara 6 yaşa kadar astım teşhisi konulma olasılığı yüksektir.
Astım Hastası Olan Çocuğa Ne İyi Gelir?
Astım hastası çocukların yönetiminde kişi ne kadar çok bilgiye sahip olursa astımın kontrolü o kadar kolay ve etkili olacaktır.
Çocuğu tetikleyicilerden uzak tutmak,
Tetikleyicilerinin ne olduğunun farkına varmasını sağlamak,
Doktor tarafından verilen ilaç tedavisini doğru şekilde uygulamak,
Astım semptomlarının ve ataklarının ne zaman başladığını anlayabilmek için yakın takip sağlamak ve
Semptomlarıyla baş edebilmede zorluk yaşayan çocuklarda psikolojik destek sağlamak astım hastası olan çocuklara ve ailelerine iyi gelecektir.
Kaynak: Medicalpark
