Yaşa bağlı dejenerasyon, şiddetli travmalar ve enfeksiyonlar diş kırıklarında etkili olabilen faktörler arasındadır. Yemek yerken diş kırılması da sık görülen durumlardandır. Kırık dişler herhangi bir belirti vermeyebilir ve uzun yıllar, herhangi bir problem yaşamadan, kırık diş ile yaşanabilir. Bazı durumlarda ağrı, karıncalanma, hassasiyet ya da şişlik gibi belirtiler görülebilir. Diş doktorları çatlak ya da kırığın yerine, derinliğine ve şiddetine göre bir tedavi planı belirler ve ağrı, sızlanma gibi semptomların hafifletilmesini sağlar.
Diş Kırılması Nedir?
Kırık diş sendromu olarak da bilinen diş kırılması, dişte bir çatlak ya da kırık oluşması anlamına gelir. Çatlaklar, yerine göre küçük ve zararsız olabilirken bazı durumlarda dişte parçalanmaya ve ağızda çeşitli fonksiyonların bozulmasına yol açabilir. Kırık diş şüphesinde diş doktoru kontrolü önerilir.
Diş Kırılması Nedenleri Nelerdir?
Diş kırıkları; yaşa, beslenmeye, diş yapısına ve bazı hastalıklara bağlı olarak görülebilir. Diş kırıklarının başlıca nedenleri aşağıdaki gibidir:
50 yaş üzerinde olmak,
Şeker, buz, fındık, sert mısır taneleri gibi sert ve sağlam besinleri ısırmak ya da kuruyemiş kabuklarını kırmaya çalışmak,
Sakız çiğneme ya da buz çiğneme gibi dişlerde baskıya neden olan alışkanlıklar,
Büyük diş dolguları ve kök kanal tedavisi,
Diş gıcırdatma (bruksizm) ve çeneyi sıkma
Şiddetli travmalar, yüksekten düşmeler, spor kazaları, bisiklet, araba veya motor kazaları, yakın dövüş sporları, şiddete maruz kalmak, özellikle ağız ve çevresine alınan darbeler
Ağız içi sıcaklıkta ani değişimler, örneğin çok sıcak bir besin tüketiminden sonra ağız içini hızlıca soğutmak amacıyla buz yemek.
Dişin Hangi Kısımları Kırılabilir?
Dişler başlıca iki bölümden meydana gelir. Taç kısmı, diş etlerinin üzerinde kalan görünür kısımdır. Kök kısmı ise diş etlerinin altında gömülü olarak yerleşim gösterir. Taç ve kök kısımlarının belirli tabakaları vardır. Bu tabakalar enamel, dentin ve pulpa olarak bilinir. Enamel, sert, sağlam ve beyaz dış yüzeydir. Dentin, dişin orta kısmını oluşturan tabakadır. Pulpa ise yumuşak, iç kısımda yerleşim gösteren, kan damarları ve sinir ağından zengin dokudur. Diş kırıkları ve çatlakları, diş tabakalarının herhangi bir kısmını ya da tüm kısımlarını etkileyebilir. Kırık dişlerde tedavi, kırığın içerdiği tabakalara göre değişkenlik gösterir. Erken tedavi, kırık dişlerin ciddi komplikasyonlara yol açmasının önüne geçer ve kırık dişin orjinaline yakın onarımına imkan tanır.
Diş kırıkları, en sık alt çenenin arkasında yerleşim gösteren mandibular (alt çene) azı dişlerinde ve üst ön yerleşimli dişlerde görülür. Azı dişi kırılması, biraz daha az görülür. Genellikle tek diş kırığı görülürken özellikle travma ve kazalara bağlı birden fazla dişte kırık görmek de mümkündür. Diş çürüğü olanlar ya da ağız ve diş bakımına gerekli hassasiyeti göstermeyen bireylerde küçük travma ya da hafif kazalarda bile diş kırığı görülme riski yüksek olacaktır. Bu nedenle titiz olunmalı, ağız ve diş sağlığı için gereken özen gösterilmelidir.
Kırık Diş Sendromunda Semptomlar Nelerdir?
Kırık ya da çatlak dişler, her zaman belirti vermeyebilir ya da belirtiler hafif olduğunda gözden kaçabilir. Kırık diş sendromunda görülen başlıca semptomlar şunlar olabilir:
Özellikle çiğneme, konuşma, ısırma gibi fonksiyonlarla başlayan ve giderek şiddetlenen ağrı, özellikle ısırmanın sonunda şiddetli ağrı
Sıcaklığa bağlı hassasiyet, çok soğuk ve çok sıcak gıdaların tüketilmesine bağlı uyuşukluk
Şeker oranı yüksek besinlerin tüketiminden sonra artan rahatsızlık hissi
Diş eti ve çevresinde şişlik ve kızarıklık
Diş Kırılması Nasıl Teşhis Edilir?
Kırık dişin tespitinde diş doktorunun fizik muayenesi ile birlikte öykünün sorgulanması önem arz eder. Olası kırığın neye bağlı oluşmuş olabileceği, kırık hissinden hemen önce ne yapıldığı, geçirilmiş bir diş tedavisi varlığı sıklıkla sorgulanır. Travma öyküsü ya da geçirilmiş kazalar da atlanmaması gereken sorular arasındadır. Uyku ya da uyanıklık esnasında diş gıcırdatma ya da çeneyi sıkma alışkanlığı, buz çiğneme ya da sıklıkla sakız çiğneme alışkanlıkları tanıda yol göstericidir.
Ayrıntılı bir değerlendirmeden sonra diş doktoru, dişin yerinden çıkıp çıkmadığını, kopan bir parça olup olmadığını kontrol eder. Ağrı ya da hassasiyet varlığının sorgulanması amacıyla bir çubuğun ısırılması istenebilir. Dikey olarak devam eden diş kırıkları, diş etlerini de etkileyip enfeksiyona (diş eti iltihabı) yol açabileceğinden diş etlerinin incelenmesi de önemlidir. Diş çatlaklarının daha iyi görülebilmesi için diş üzerine ışık tutulabilir (transillüminasyon). En etkili ve güvenilir yöntemler arasında ise diş röntgeni vardır. Kırık dişlerin ya da kemik deformitelerinin görülmesi, diş röntgeni ile mümkün olur. Bazı vakalarda bilgisayarlı tomografi de tanıda yardımcı görüntüleme yöntemi olarak tercih edilebilir.
Diş Kırığı Tipleri Nelerdir?
Diş kırıkları, dişte yerleşimlerine ve oluş sebeplerine göre sınıflandırılabilir. Diş kırığı çeşitleri başlıca 5 başlık altında incelenir:
Çatlak diş: Dişin yüzeyinden diş etlerine kadar uzanabilen, dikey yerleşimli çatlaklardır. Bazı durumlarda diş çatlakları, diş eti hizasından diş köklerine kadar uzanabilir.
Saç teli çatlakları: Diş minesinde oluşan, küçük, ince ve seçilmesi zor çatlakları tanımlamak için kullanılır. Bu tip çatlaklar, genellikle ağrılı olmaz ve şiddetli semptomlara yol açmaz.
Dolgu kırıkları: Özellikle büyük boyutlu diş dolgusu ve çevresinde oluşan kırıklardır. Ağrıya neden olmazlar.
Kırık diş: Diş genellikle iki parçaya ayrılmıştır ve bazı durumlarda diş köklerine kadar uzanabilir.
Dikey diş kökü kırıkları: Dikey kök kırıkları, dişlerin enfeksiyonu açısından risklidir. Enfeksiyon gelişmeden genellikle belirti vermez ve semptomsuz geçirilen dönem tanıyı zorlaştırır.
Kırık Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Kırık dişlerin tedavisi için genellikle bir ortodontist ile görüşmek önerilir. Diş muayenesine kadarki süreçte semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilecek bazı yöntemler denenebilir. Şişkinliği ve enfeksiyon gelişme sürecinin hızlı olmasını önlemek amacıyla buz ile soğuk kompres uygulaması, dişlerin hijyenini ve ağız temizliğini sağlamak için tuzlu su ile ağzın çalkalanması evde uygulanabilecek basit ama etkili yöntemler arasındadır.
Kırık Diş Tedavisi Nedir?
Kırık diş sendromunda tedavi, dişteki hasarın boyutuna ve lokalizasyonuna (yerine) bağlı olarak değişkenlik gösterir. Diş tedavilerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
Yapıştırma: Kırık dişte boşluğu doldurmak amacıyla plastik reçineler tercih edilebilir.
Kozmetik şekil verme: Kırılan ve bütünlüğü bozulan dişte pürüzlü yüzeyleri törpüleme ve cilalama işlemlerini içerir.
Kaplama: İnce bir porselen ya da plastik ile diş yüzeyinin kaplanması işlemidir.
Kron: Porselen ya da seramik malzeme ile kırık diş onarılır. Bu yöntem genellikle kaplama için uygun oranda mevcut diş olmadığında tercih edilir.
Diş çekimi: Dişlerin kökünde sinir ya da damar ağı ciddi hasar almışsa dişin çekilmesi gerekebilir.
Kök kanal tedavisi: Dişin daha çok hasar görmesini ve zayıflamasını önlemek amacıyla diş pulpası çıkarılabilir. Diş kırığı pulpaya kadar ulaşmışsa tercih edilen bir tedavi yöntemidir.
Kırık dişte ağrının kontrolü için diş doktorunun reçete ettiği ilaçlar faydalı olabilir.
Kırık Diş Komplikasyonları Nelerdir?
Çatlak ve kırık dişlerde en önemli ve ciddi komplikasyon kemik ve yumuşak dokulara yayılım gösterebilen enfeksiyondur. Diş enfeksiyonları (diş apsesi) semptomları aşağıdaki gibidir:
Yüksek ateş
Çiğneme ya da ısırma esnasında ağrı
Şiş veya kızarık diş etleri
Soğuk ve sıcak hassasiyeti
Boyun bölgesinde hassasiyet ve şişmiş lenf nodları
Ağız içinde kötü koku
Diş enfeksiyonunda sıklıkla gelişen apse, diş hekimi tarafından boşaltılır ve gerekli görülmesi halinde antibiyotik reçete edilir.
Diş Kırılması Önlenebilir Mi?
Diş kırılmasının önlenmesi için diş kırıklarına neden olan alışkanlıklardan kaçınmak önemlidir.
Sert yiyeceklerin tüketiminden kaçınmak,
Kabuklu besinleri dişler ile kırmaya çalışmamak,
Ağız bakımına ve hijyenine özen göstermek,
Bruksizm durumunda ya da spor esnasında ağız koruyucalar veya plaklar kullanmak alınabilecek önlemler arasındadır.
Yine de alınan önlemler diş kırılması ya da çatlamasının önüne kesin olarak geçemeyebilir. Durduk yere diş kırılması gibi durumlarda altta yatan nedenin bulunması bir uzman kontrolü ile mümkün olabilir. Tedbirli olmanın yanında semptomlar fark edildiğinde bir sağlık kuruluşuna başvurmak ve ayrıntılı muayene olmak önerilir.
Kaynak: Medicalpark
