Özellikle kanser, kalp ve damar hastalıkları gibi ciddi rahatsızlıkların gelişme riski, sigara içen bireylerde daha yüksektir. Ayrıca uzun yıllar sigara içen bir birey, içmeyenlere nazaran daha erken ölüm riski de taşıyabilir. Vücut için teşkil ettiği bu olumsuz durumlar, sigarayı bırakmak için teşvik edici olsa da yoksunluk belirtilerinden dolayı bazı bireyler sigarayı bırakmakta zorluk çekebilir. Özellikle sinirlilik, yorgunluk, baş ağrısı ve yoğun nikotin isteği görülen yan etkilerden bazılarıdır. Sigarayı bırakmak zor olsa da fiziksel ve zihinsel sağlığın devamlılığı için gereklidir.
Sigarayı Bırakmanın Vücuda Olan Etkileri
Sigarayı bıraktıktan sonra vücut hızlı bir şekilde toparlanma sürecine girer. Sigarayı bırakmak, her ne kadar zor olsa da birkaç hafta sonra sıklıkla bu yoksunluk belirtilerinde azalma görülecektir. Genel olarak sigarayı bıraktıktan sonra vücutta olan değişimler şu şekilde sıralanabilir:
Bağımlılığın kırılması: Sigarayı bıraktıktan sonraki birkaç ay içinde beyinde bulunan nikotin reseptörleri normale dönerek bağımlılık durumu sona erer.
Kan dolaşımında iyileşme: Sigarayı bıraktıktan 2 ila 12 hafta içinde kan dolaşımı normale dönerek kalp ve damar hastalıklarının oluşma riski düşer. Ayrıca fiziksel aktivite kolaylaylaşır ve kişi daha enerjik bir yapı kazanabilir. Bu süreçte ciğerler, sigaradan kalan mukus ve diğer zararlı maddeleri dışarı atar ve vücut nikotinden arındırılır.
Tat ve koku almanın gelişmesi: Sigara içmek, dil üzeri ve burundaki sinir uçlarının hasarlanmasına sebep olarak tat ve koku kaybına neden olur. Bununla birlikte sigarayı bıraktıktan 48 saat sonra hasarlanan sinir uçları onarılır. Dolayısıyla sigarayı bırakmak tat ve koku alma duyularının iyileşmesine yardımcı olabilir.
Daha enerjik hissetme: Sigarayı bıraktıktan sonra nefes alma kapasitesinde bir artış olabilir. Dolayısıyla kandaki oksijen miktarı arttığı için kişinin daha enerjik ve dinç hissetmesine yardımcı olabilir.
Bağışıklık sisteminin onarılması: Sigara içmeyi bırakmak, kan dolaşımı iyileştirerek oksijen seviyesini artırır. Aynı zamanda iltihaplanmayı da azaltır. Bunların hepsi bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak diğer hastalıklara daha kolay savaşmayı sağlayabilir.
Ağız hijyeninin artması: Sigara içmek, dişleri sarartır ve ağız kokusuna sebep olabilir. Ayrıca ağız hijyenini bozulmasına yol açarak ağız içinde enfeksiyon gelişme riskini artırabilir. Sigarayı bıraktıktan sonraki 1 hafta içinde ağız içi hijyeni artar ve farkedilir bir ferahlık hissedilebilir.
Cinsel yaşamda gelişme: Sigara içmek, cinsel performans düşüklüğüne sebep olarak cinsel yaşamda sorunlara yol açabilir. Özellikle erkeklerde erektil disfonksiyonu riskini artırarak orgazm sıklığında azalmaya sebep olabilir. Sigara içmek, kadınlarda da genital yağlanmada azalma gibi cinsel bozukluklara yol açabilir.
Kanser riskinde azalma: Sigara içmek kalp ve damar sağlığını bozarak vücutta kanser gelişme riskini artırabilir. Ancak sigarayı bıraktıktan sonraki birkaç yıl içinde kanser gelişme riskinde azalma görülebilir. Sigarayı bıraktıktan sonra gelişme riski azalan kanser türleri şu şekilde sıralanabilir:
Yemek borusu kanseri, Pankreas kanseri, Akciğer kanseri, Rahim ağzı kanseri, Mesane kanseri, Ağız ve gırtlak kanseri, Böbrek kanseri
Sigarayı Bıraktıktan Sonra Görülen Yoksunluk Belirtileri
Sigarayı bırakmak, bazı bireyler için zor olabilir. Özellikle ilk dönemde görülen yoksunluk belirtileri, bireylerin tekrar sigaraya dönmesine yol açabilir. Çoğu insan yoksunluk sürecinden geçerken grip olmuş gibi hissedebilir. Böyle hissetmelerinin nedeni sigaranın genel olarak vücuttaki her sistemi etkilemesidir. Vücuttaki her sistem, sigaranın içindeki niktone bağımlı hale geldiğinden sigara bırakıldığı zaman vücudun nikotin almamaya alışması gerekir. Sigarayı bıraktıktan sonra görülen yan etkiler, bireyler için zor olsa da bunların geçici olduğunu bilmek önemlidir. Bu sayede daha istikrarlı ve dayanıklı olabilirsiniz. Genel olarak sigarayı bıraktıktan sonra görülen yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:
Baş ağrısı ve bulantı: Sigara vücuttaki sistemlerin tümüne etki edebilir. Bundan dolayı sigarayı bırakırken vücudu terk eden nikotin, baş ağrısına, mide bulantısına ve diğer fiziksel semptomlara sebep olabilir.
El ve ayaklarda karıncalanma: Sigarayı bıraktıktan sonra kan dolaşımında iyileşme görülür. Düzelen kan dolaşımı da el ve ayaklarda karıncalanma hissine yol açabilir.
Öksürük ve boğaz ağrısı: Sigarayı bıraktıktan sonra akciğerler, mukus ve sigaranın bıraktığı diğer kalıntıları temizlemeye başlar. Bu da öksürük ve boğaz ağrısına yol açabilir.
İştah artması ve buna bağlı olarak kiloda artış: Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta bir enerji artışı olabilir. Artan enerji seviyesi ile birlikte iştahta bir artma görülebilir. Özellikle bazı bireyler, sigara içme alışkanlığından kurtulmak için sigara yerine yiyecek tüketmeye başlarlar. Buna bağlı olarak da bireyde kilo artışı görülebilir.
Yoğun nikotin isteği: Sigara içmeye başladıktan sonra vücut, nikotine bağımlı hale gelir. Bundan dolayı sigarayı bıraktıktan sonraki günlerde yoğun bir nikotin isteği hissedilebilir. Özellikle bırakmadan 2 ila 4 hafta sonra bu istek zirve yapabilir.
Sinirlilik, öfke ve diğer ruh hali değişiklikleri: Sigara içerken vücut sigaraya bağımlı hale geldiğinden dolayı, sigara bırakma sürecinde büyük bir değişiklik içine girer. Zihnin ve vücudun bu değişime uyum sağlaması sürecinde ruh halinde değişiklikler görülebilir. Özellikle ilk zamanlarda yoğun bir sinirlilik ve gerginlik haline neden olabilir.
Kabızlık: Nikotin, ince ve kalın bağırsağı da etkiler. Vücut, nikotin almaya alıştığı için nikotin alımı bırakıldığı zaman bağırsaklar, buna tepki olarak kabızlık gelişimine yol açabilir.
Anksiyete, depresyon ve uykusuzluk: Sigara içen bireyler, genellikle sinirli ve gergin hissettikleri zaman sigara içme miktarını artırırlar. Ancak nedeni bilinmemekle beraber sigara içen bireylerde anksiyete ve depresyon görülme olasılığı artar. Ayrıca vücut nikotine bağımlı hale geldiğinden sigarayı bırakmak genel bir anksiyete ve gerginliğe sebep olabilir. Gergin bir birey de uykuya dalmakta zorluk çekeceğinden uykusuzluk da yaygın görülen semptomlar arasındadır. Sigarayı bırakmaya çalışan bireyler için depresyon ciddi bir durumdur ve kontrol altına alınmadığı takdirde daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bundan dolayı depresyona giren bireyler, bir terapistten veya doktordan yardım alarak bu süreci daha kolay bir şekilde atlatabilir. Doktorun hastaya tavsiye edeceği bazı alternatif tedaviler şu şekilde sıralanabilir:
Sarı kantaron, Omega-3 yağ asitleri, Akupunktur, Meditasyon, Masaj
Konsantre olmakta zorluk: Sigarayı bırakma sürecinde birey, odaklanma ve konsantrasyon sorunları yaşayabilir.
Ağız kuruluğu: Sigarayı bırakma sürecinde yaşanılan stres ve kaygı gibi durumlar ağız kuruluğunu artırabilir.
Sigarayı Bırakma Zaman Çizelgesi
Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta meydana gelen değişimlerin bir çizelgesi genel olarak şu şekilde verilebilir:
20 dakika sonra kalp atım hızında düşme görülür.
18 ila 12 saat sonra kanda bulunan karbonmonoksit miktarı azalır.
48 saat sonra daha gelişmiş bir tat ve koku duyusu.
2 hafta ila 3 ay sonra daha düşük kalp krizi riski.
1 ila 9 ay sonra nefes darlığı ve öksürükte azalma görülür.
1 yıl sonra kalp ve damar hastalığı riski yarıya düşer.
5 yıl sonra daha düşük inme riski
10 yıl sonra akciğer kanseri riski hiç sigara içmeyen biri ile aynıdır.
15 yıl sonra kalp hastalığına yakalanma riski hiç sigara içmemiş biri ile aynı olur.
Sigarayı bırakmak isteyen bir birey, bir doktora veya terapiste başvurarak bu süreci daha kolay atlatabilir. Sigaraya bırakmakla tek başına mücadele etmek zor olabilir. Bazı bireyler, yoksunluk belirtilerinden dolayı kısa süre sonra sigara içmeye tekrar başlayabilir. Bu süreci başarılı ve istikrarlı bir şekilde tamamlamak için sigarayı bırakmaya karar verdiğiniz zaman doktorunuza başvurabilirsiniz. Doktor size bu konuda yardımcı olarak bu süreci daha kolay atlatmanız için çeşitli alternatif ilaçlar reçete edebilir.
Kaynak: Medicalpark
