Bu sendroma sahip kişiler gündüzlerini daha rahat bir şekilde geçirse de geceleri yanma hissinin yoğunluğu artabilir. Ayak yanması sendromunun şiddeti kimilerinde hafif seyrederken kimilerinde daha şiddetli bir şekilde kendini gösterebilir. Yanan ayak kaynaklı ağrı belirli aralıklarla geçebilir, azalabilir veya aralıksız olarak devam edebilir. Halk arasında bilinen isminin ayak yanması olmasının nedeni genellikle ağrı ve ısı artışının ayak tabanında birlikte gözlenmesidir. Ancak ağrı, ayak tabanı dışında bileklerde hatta bacaklarda bile gözlenebilir. Sıcaklık ve ağrı dışında bu bölgelerde karıncalanma veya uyuşma hissedilebilir. Gece ayak yanması neden olur? veya ayak altı yanması neden olur?
Ayak Yanması Nedir?
Ayak yanması aslında bir sendromdur ve Grierson-Gopalan sendromu olarak da bilinir. Başta ayak tabanı olmak üzere ayak bileği veya bacağın tamamında da gözlenebilir. Ayak yanması, ayak tabanının kişiye rahatsızlık hissettirecek kadar ısınması ve ağrıması ile gözlenen bir sendromdur. Bazı hastalarda ısı ve ağrının yanı sıra karıncalanma, uyuşma gibi farklı belirtiler de gözlenebilir. Ayak yanması şiddeti, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu süreçte bir çok kişinin ayağında hiperestezi gözlenir. Hiperestezi derinin uyaranları algılamasında meydana gelen bir bozukluktur. Özetle ayağa dokunulmasında hassasiyet artmış, kişi temasa aşırı duyarlı hale gelmiş olabilir. Genel olarak ayak yanması için kontrol edilmesi gereken semptomlar şunlardır:
Genellikle geceleri kötüleşen ısı veya yanma hissi
Ayak veya bacaklarda uyuşma
Keskin veya bıçak saplanıyormuş gibi şeklinde tarif edilen bir ağrı
Ayaklarda ağırlık hissi
Ayaklarda donuk ağrı
Cilt kızarıklığı veya aşırı sıcaklık
Karıncalanma hissi
Bu sendroma sahip kişilerde gözlenen ağrı seviyeleri ve süreleri kişiden kişiye farklılık gösterir. Örneğin bir hasta hafif seviyede sürekli olarak hissederken başka bir hasta ağrıyı daha şiddetli olarak aralıklarla hissedebilir. Bununla birlikte genel olarak ayak yanması sendromu gün içerisinde çok şiddetli gözlenmezken ağrının şiddeti gece daha da artabilir. Bu durum, hastaların uyku kalitesini de olumsuz etkiler. Ayak yanması, ciddi bir hastalık olmasa da çeşitli yönlerden bireyin hayat kalitesini düşürebilir.
Ayak Yanması Neden Olur?
Ayak yanmasının çeşitli nedenleri bulunur, çoğunlukla nöropati kaynaklı olabilir. Nöropati, sinir veya sinir hücrelerinde meydana gelmiş hasar olarak tanımlanır. Özellikle uzun vadede veya kötü bir glisemik kontrole sahip şeker hastalarında görülen bir durumdur. Hasar görmüş sinir lifleri, vücutta yara olmamasına rağmen beyne yara sinyalleri gönderir. Bu sinyaller sonucunda ayaklarda karıncalanma ya da uyuşma hissedilmeye başlar. Nöropati dışında ayak yanmasına neden olan başka durumlar da bulunur. Ayak altı yanması neden olur sorusunun yanıtı şu şekilde özetlenebilir:
Kronik böbrek hastalığı
Küçük lif nöropatisi (deride bulunan ağrı ve sıcaklıkla ilgili duyusal bilgileri ileten küçük liflerde görülen hasar)
Vitamin eksikliği (B12 vitamini, folat ve bazen B6 vitamini)
Fazla alkol tüketimi
Düşük tiroid hormon seviyeleri (hipotiroidizm)
Lyme hastalığı
Sporcu ayağı gibi ayak mantarı
HIV/AIDS
Amiloid polinöropati (Anormal bir protein olan amiloidin sinirlerde birikmesi)
Kemoterapi ilaçları
B6 vitamini doz aşımı
HIV ve bazı ilaç yan etkileri
Eritromelalji (El ve ayaklardaki atardamarların genişlemesi)
Ağır metal zehirlenmesi (kurşun, cıva, arsenik)
Vaskülit (kan damarlarının iltihabı)
Sarkoidoz (Bağışıklık sisteminin bazı vücut dokularına reaksiyon göstermesi, romatolojik bir hastalık)
Guillain-Barre sendromu (GBS)
Kronik inflamatuar demiyelinizan polinöropati (CIDP) (Sinir iltihabıyla giden nörolojik bir hastalık)
Ayak yanmasının neden kaynaklandığını bulmak, tedaviyi belirleyebilmek için önemlidir. Tüm bunlara rağmen bazı durumlarda ayak yanmasının nedeni bulunamayabilir.
Gece Ayak Yanması Neden Olur?
Yoğun bir günün ardından veya deride meydana gelen bir enfeksiyon sonucunda ayakta geçici olarak yanma hissedilebilir. Ancak bu durum ayak yanması sendromu yaşadığınız anlamına gelmez. Ayak yanması sendromu çoğunlukla bir sinir hasarı yaşandığının habercisi olabilir. Ayak yanması ile ilgili hastaların en çok şikâyet ettiği konulardan biri gece şiddetini artıran bu sendromun hastanın uyku kalitesini etkilemesidir. Gece artan ayak yanması sendromu için şu yöntemleri uygulayabilirsiniz:
Ayağınızı sıcak denilmeyecek bir suyun içerisinde 15 dakika kadar bekletin.
Bacağınızı havaya kaldırıp bir süre o şekilde bekleyin.
Ağrı kesici ilaçlar kullanın.
Ağrı kesici krem veya merhem uygulayarak ovun.
Ayak Yanması Tanısı
Ayak yanması sendromunun çoğunlukla tespit edilebilir bir nedeni bulunur ve nedeni bulmak için çeşitli testler yapılır. Bununla birlikte yanma hissi veya ağrıyı objektif olarak değerlendirmek pek mümkün değildir. Ancak fiziksel inceleme ve çeşitli laboratuvar testleri ile nedeni bulmaya yönelik incelemeler yapılabilir. Bunun sonucunda sendromun teşhisi sağlanabilir ve nedeni saptanarak tedavi sürecinin nasıl ilerleyeceği hakkında konuşulabilir.
Öykü Alınması ve Fiziksel İnceleme: Doktorunuzun sizden sahip olduğunuz hastalıklar, kullandığınız ilaçlar, ve hastalık öykünüz hakkında bilgi alıp bir yandan da ağrı, yanma veya karıncalanma hissettiğiniz bölgeleri incelemesi ile gerçekleştirilir. Bu inceleme sırasında reflekslerinizi test edebilir veya enfeksiyon, yara, kızarıklık gibi durumların varlığını kontrol edebilir.
Elektromiyografi (EMG): Bir tür kas fonksiyon testidir. Kasın kasılıp gevşeme sırasındaki elektriksel aktivitesini ölçmeyi amaçlar. Kasın içerisine çok ince bir iğne sokulması ile gerçekleştirilir. Daha çok sendromun nedenini bulmaya yönelik bir testtir.
Kan testleri: Bu işlem için öncelikle sizden birkaç tüp kan örneği alınır. Daha sonra her bir tüp kan farklı parametreler açısından incelenmeye gönderilir. Başta kan şekeriniz olmak üzere farklı kan değerleriniz kontrol edilir. Kan örneklerinizin test edilmesi sonucunda beslenme durumunuz, vitamin seviyeleri, endokrinolojik bozukluk varlığı gibi durumlar değerlendirilir. Kan testi dışında idrar, omurilik sıvısı gibi diğer laboratuvar testleri de istenebilir.
Sinir Fonksiyon Testi: Sinirlerin iletim yeteneğini değerlendirmek amacıyla yapılır. Özellikle şüphelenilen bir sinir varsa uyarılarak kontrol ettiği kastaki tepki ölçülür. Sinirin bulunduğu bölgenin üzerine düz elektrolotlar yerleştirilip düşük akımlar gönderilmesi ile uygulanır. Benzer şekilde tepkinin oluşma hızının da dikkate alındığı sinir iletim hızı testi de uygulanabilir. Bu şekilde gerçek bir sinir bozukluğu mu yoksa kasta meydana gelen bir sinir yaralanması mı olduğu saptanmaya çalışılır.
Sinir biyopsisi: Çok nadir olarak tercih edilse de doktorunuzun uygun gördüğü durumda bir parça sinir dokunun kesildikten sonra mikroskobik koşullarda detaylı olarak incelenmesi ile gerçekleştirilir.
Ayak Yanması Tedavisi
Ayak yanması tedavisi, nedene yönelik olarak uygulanır. Bu nedenle kişiye özel olarak planlanır. Nöropati kaynaklı ayak yanması yaşayan hasta ile ayak mantarı kaynaklı ayak yanması yaşayan hastanın tedavileri doğal olarak farklılıklar içerecektir. Örneğin nöropatiye bağlı görülen sendromda tedavi ile sinir hasarı engellenir. Ayak mantarından kaynaklanan sendromda ise krem, losyon gibi seçenekler ile mantar enfeksiyonunun tedavisi yapılır. Ancak bazı durumlarda ayak yanması sendromunun neden kaynaklandığı tespit edilemeyebilir. Bu durumda da kişinin yaşam kalitesinin arttırılması hedeflenerek semptomları yok etmeye veya azaltmaya yönelik bir tedavi planı uygulanır. Ayak yanması sendromu tedavisi ve bazı iyi gelebilecek öneriler şunlardır:
Başta B12, B6 olmak üzere vitamin eksikliği durumunun tedavi edilmesi
Aşırı alkol tüketimi varsa azaltmak ve hatta mümkünse hiç kullanmamak
Kronik böbrek hastalığından kaynaklanan yanan ayak sendromu varlığında kanda biriken toksinlerden arınmak için Diyaliz tercih edilebilir.
Tiroid hormonun düşüklüğü durumunda oral olarak (ağız yoluyla) tiroid hormonu kullanmak
Kötü glisemik kontrole sahip hastalarda şeker seviyelerini daha sağlıklı aralıklarda tutabilmek için diyet değişiklikleri, ilaç tedavisi gibi seçenekler tercih edilebilir.
Ayak yanması sendromu, hastanın sağlığını tehdit eden ciddi bir hastalık değildir. Ancak kişinin uyku kalitesi de dahil olmak üzere yaşam kalitesi üzerinde rahatsız edici etkilere sahip olabilir. Hastanın hissettiği ağrı ve ısıyı günümüzde objektif olarak değerlendirecek bir tanı yöntemi yoktur. Bunun yanı sıra çeşitli laboratuvar testleri ile neden kaynaklandığı teşhis edilebilir. Bu noktadan sonra doktorunuz sizin uygulayabilirliğiniz ve fiziksel durumunuz gibi bazı özellikleri de dikkate alarak size en uygun olan tedavi planını uygulayacaktır. Ayak yanması sendromu ile ilgili herhangi bir şüpheniz varsa size yakın olan bir sağlık kuruluşuna başvurarak detaylı bilgi alabilirsiniz.
Kaynak: Medicalpark
