Septum, burun boşluğu (nazal kavite) ayrımını sağlayan kemik ve kıkırdak yapılı bir oluşumdur. Septum deviasyonu nadir görülen bir problem değildir. Pek çok insanda nazal septum olması gereken yerde sabit değildir.
Septum deviasyonu doğuştan görülebildiği gibi burun travmalarına bağlı olarak da görülebilir. Septum deviasyonu burun pasajlarında daralmaya yol açarak çeşitli semptomlar ile kendini gösterir. Şiddetli septum deviasyonlarında burun tıkanıklığı, nefes alma güçlüğü ve özellikle baş ağrısı sık görülür. Deviasyon nedeniyle burun pasajlarından geçen hava miktarı azalacağı için burun içi mukozasında kuruluk gelişebilir. Bu durumda kabuklanma ve burun kanamaları da görülebilen semptomlar arasındadır. Septum deviasyonunun tedavisinde tek seçenek cerrahi operasyondur.
SEPTUM DEVİASYONU NEDİR?
Septum, burun deliklerinin iç kısımdan ayrımını sağlayan, burun içinde yer alan kıkırdak içerikli bir yapıdır. Normalde tam merkezde yer alır ve burun içinde eşit iki bölme sağlar. Deviasyon nedir sorusu ise eğrilik olarak verilebilir. Halk arasında deviasyon tabiri burun içi eğriliği olarak da bilinir. Septum deviasyonu oldukça yaygındır ve bazı hastalarda yaşam kalitesini oldukça düşüren şiddetli semptomlara yol açabilir. İnsanların yaklaşık %80’inde septum deviasyonu olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte septum deviasyonu, diğer sağlık problemlerine yol açıyor, var olan sağlık problemlerini kötüleştiriyor ya da hastanın yaşamını olumsuz etkiliyorsa tedavi edilir. Septum deviasyonunda tıbbi müdahale cerrahidir ve deviasyon ameliyatı olarak bilinir.
SEPTUM DEVİASYONU NEDENLERİ NELERDİR?
Septum deviasyonu değişik nedenlerle görülebilir. Başlıca deviasyon nedenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Doğumda var olan septum deviasyonu: Septum deviasyonu, anne karnındaki gelişim sürecinde ortaya çıkabilir. Doğum sırasındaki yaralanmalara ya da zor doğuma bağlı ve bağ dokusu hastalıkları nedeniyle de septum deviasyonu görmek mümkündür.
Burun ve yüz travmaları: Spor yaralanmaları, trafik kazaları, düşmeler ya da kavga, kaza gibi nedenlerle buruna alınan darbe sonucu septum deviasyonu oluşabilir.
İleri yaş: Yaşlanma süreci ile birlikte burun kemik ve kıkırdak yapısı bozulabilir ve septumda eğrilik gelişebilir.
Enfeksiyon: Burun boşluğu ya da sinüslerin enfeksiyona bağlı şişmesi ve hasarlanması ile burun pasajı daha da daralabilir ve burun tıkanıklığı ile baş ağrıları çok şiddetli hale gelebilir.
Septum deviasyonu normal olarak gelişimin bir parçası olarak da görülebilir. Burun gelişim sürecinde burnun büyümesi ile birlikte septum da büyüyerek bir tarafa doğru kayabilir. Bu durum septum deviasyonlarının en sık nedeni olarak bilinir.
Septum deviasyonu için bazı risk faktörleri bulunur. Bunlar arasında en yaygın olanları yakın temas ve dövüş sporları ile ilgilenmek ve yetersiz ekipman ile motorlu taşıt kullanımı olarak sıralanabilir.
SEPTUM DEVİASYONU SEMPTOMLARI NELERDİR?
Septum deviasyonu her zaman semptomatik olmayabilir hatta septum deviasyonu çoğu zaman fark edilmeyebilir. Bununla birlikte septum deviasyonuna bağlı görülen semptomlar başlıca aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı: Tek veya iki burun deliğinde birden burun tıkanıklığı görülebilir ve bu durum nefes almayı zorlaştırabilir. Burun pasajında ödem, şişkinlik ya da daralmaya yol açabilecek enfeksiyon ya da alerji varlığında bu semptom daha da kötüleşebilir.
Burun kanaması: Septum yüzeyinde kuruluğa bağlı hafif ya da şiddetli burun kanaması görülebilir.
Yüz ve baş ağrısı: Tek ya da çift taraflı yüz ağrıları ve özellikle baş ağrıları septumun burun iç yüzeylerine teması ve basınç oluşturması nedeniyle görülebilir.
Horlama ya da uykuda gürültülü soluma: Burun dokularının şişkinliği ve septum deviasyonu horlama nedenleri arasındadır.
Tek bir tarafa doğru yatma ihtiyacı: Gece nefes almayı kolaylaştırmak için bazı hastalar belirli bir tarafa doğru dönmeyi tercih edebilir.
Sinüzit: Sinüslerin enfeksiyonu anlamına gelir.
Uyku Apnesi: Uyku esnasında solunumun durması anlamına gelen çok ciddi ve müdahale gerektiren bir durumdur.
Septum deviasyonlarının bazı komplikasyonları arasında ise ağız solunumu yapılmasına bağlı olarak görülen ağız kuruluğu, burun pasajında ciddi daralmaya bağlı basınç artışı ve tıkanıklık hissi ve gece burundan nefes alamamaya bağlı görülen uyku problemleri yer alır.
SEPTUM DEVİASYONU TANISI NASIL KONUR?
Septum deviasyonu teşhisinde ilk olarak uzman doktor tarafından ayrıntılı bir öykü alınır. Hastalık, şikayetler ve semptomlar hakkında bir takım sorulara cevap aranır. Uyku apnesi, horlama, sinüs enfeksiyonları ve nefes darlığı sorgulanır. Ardından kapsamlı bir fizik muayene ve burun iç duvarlarının yakından incelenmesi sağlanır. Burun deliklerinden burun içi muayenesi ile birlikte dışarıdan burun yüzeyinin de kontrolü yapıldıktan sonra bir kulak burun ve boğaz hastalıkları uzmanı görüşü alınır. Tedavi planlaması da genellikle kulak burun boğaz cerrahisi ya da estetik, plastik ve rekonstrüktif cerrahi branşlarında tamamlanır.
SEPTUM DEVİASYONU TEDAVİSİ NEDİR?
Septum deviasyonu vakalarının büyük çoğunluğunda tıbbi bir müdahale gerekmez ve tedavi planlamasına ihtiyaç duyulmaz. Ciddi semptomlar varlığında ise cerrahi yaygın olarak tercih edilen bir tedavi seçeneğidir. Septum deviasyonunun düzeltilmesi cerrahi dışında bir yol ile mümkün olmasa da semptomların azaltılması ya da giderilmesi amacıyla bazı ilaçlar tercih edilebilir. Bu ilaçlar doktor önerisi doğrultusunda ve reçetelenmeleri halinde kullanılabilir. Burun spreyleri, burun bantları ve ağrı kesiciler kullanılan ilaçlara örnek olarak verilebilir.
SEPTOPLASTİ (DEVİASYON AMELİYATI)
Ciddi belirtileri olan hastaların septoplasti operasyonu için uygunluğu araştırılırken septumun durumuna, yaşa, eşlik eden diğer hastalıklara, risk faktörlerine, önceden geçirilmiş ameliyatlara, alkol, uyuşturucu madde ya da tütün kullanımına bakılır. Septoplasti prosedürü genellikle 1 ya da 2 saat sürer ve genel anestezi altında hastanın deviye olmuş septumu düzeltilmeye çalışılır. İşlem esnasında septum kesilir ve fazla ya da anormal yerleşimli kıkırdak veya kemik doku çıkarılır. Bu şekilde burun pasajı açılmış ve düzeltilmiş olur. Daha sonra septumu desteklemek amacıyla burun deliğinden bazı aparatlar yerleştirilebilir. Kesi yeri dikilerek ameliyat sonlandırılır. Ameliyat risksiz değildir fakat genellikle güvenli bir prosedürdür. Komplikasyonlar başlıca burun şeklinde bozulma, ameliyatın başarılı olmaması ve semptomların devam etmesi, kanama, koku duyusu azalması ya da kaybı ve dişler ile diş etlerinde uyuşma olarak sıralanabilir. Ameliyat sonrasında kardiyo gibi yüksek tempolu sporlardan kaçınmak, burun sümkürmemek ve uyurken başı yüksekte tutmak önerilir.
SEPTUM DEVİASYONU ÖNLENEBİLİR Mİ?
Septum deviasyonuna yol açabilecek bazı faktörlerden korunmak septum deviasyonunu önleyebilir. Temas gerektiren sporlarda kask ve yüz koruyucu gibi koruyucu ekipman kullanımı, motorlu taşıt kullanımında koruyucu önlemler almak bunlar arasında gösterilebilir. Septum deviasyonu pek çok insan için herhangi bir semptom vermez ve ciddi sorunlara neden olmaz. Ciddi ve şiddetli semptomların varlığında septoplasti iyi bir seçenek olabilir. Septum deviasyonu ameliyatı ile birlikte pek çok semptom ortadan kaldırılabilir. Bununla birlikte ameliyat tekrarı gereken vakalar da görülebilir. Septum deviasyonuna bağlı görülen burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve yüz ağrısı gibi semptomların giderilmesinde bir takım ilaçlar da reçete edilebilir. Nefes almada güçlük gibi yaşam kalitesini düşüren ve günlük aktiviteleri kısıtlayan şiddetli semptomlar varlığında bir uzman görüşü almak, sağlık muayenesinden geçmek ve uygun tedavi planlaması yapmak önemlidir.
(Kaynak: www.medicalpark.com.tr)
