Sağlıklı beslenmenin bir parçası olarak, özellikle kayısı olmak üzere düzenli olarak meyve ve sebze yemek, kronik hastalıkları önlemeye ve sağlığı daha iyi korumaya yardımcı olur. Kayısı, sert çekirdekli meyve olarak bilinen Prunus cinsindeki Rosaceae familyasına ait bir meyvedir. İsmini erken olgunlaşan meyve anlamına gelen Latince ‘praecocia’ kelimesinden almıştır. Marmelat, reçel, meyve suyu, jöle, kurutulmuş ve çiğ olarak tüketilebilen kayısının sağlık açısından çeşitli faydaları vardır.
Kayısının Faydaları
Kayısı; sakkaroz, glikoz, fruktoz ve maltoz gibi doğal şeker kaynağıdır. C, E, B6 ve A vitaminleri ile potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, demir, sodyum ve çinko gibi mineraller içerir. Kayısı; besin değeri (şekerler, organik asitler ve mineraller), tat ve renk dahil olmak üzere birçok işlevde yer alan fenolik ve karotenoid bileşikler ve iyi bir fitokimyasal kaynağı olmasıyla insan sağlığı için oldukça faydalı bir besin kaynağıdır. Zengin besin değerine sahip olan kayısının sağlık üzerinde olan etkilerinden bazıları şu şekildedir:
- Fitokimyasal Kaynağı: Kayısı yüksek vitamin ve mineral içeriğe sahip olmasının yanı sıra iyi bir fitokimyasal kaynağıdır. Fitokimyasal maddeler bitkiler tarafından üretilen, insan sağlığını destekleyen maddelerdir. Fitokimyasal kaynağı besinleri tüketmek kalp ve damar hastalıkları, şeker hastalığı ve birçok kanser türünün oluşmasını engeller. Ayrıca var olan hastalıkların tedavisinde de fitokimyasal kaynağı besinleri tüketmek etkilidir. Fitokimyasal kaynağı olan kayısı tüketimi hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde etkili bir besin maddesidir.
- Lif Kaynağı: Kayısı kabızlığı önleyen ve normal mide hareketliliğini uyaran zengin bir lif kaynağıdır. Bu özelliği ile kayısı tüketimi kanda bulunan zararlı yağların sayısını azaltır, kan glikoz seviyesini düzenler ve kilo verme sürecini destekler.
- Vitamin ve Mineral Kaynağı: Vücudun savunma mekanizmasını oluşturan bağışıklık sisteminin güçlenmesi vitamin ve mineraller tarafından desteklenir. Günlük kayısı tüketimi yetişkin bir bireyin ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineral ihtiyacını karşılar. Bunun sonucunda bağışıklık sistemi desteklenir ve vücudun savunma mekanizması gelişir.
- Organik Asit İçeriği: Organik asitler vücutta çeşitli biyolojik süreçlerde görev alır. İştah ve sindirimi uyarır ve potasyum, bakır, çinko, demir ve kalsiyum gibi minerallerin emilimini sağlar. Organik asitler bazı durumlarda antioksidan etki gösterirler. Antioksidanlar, kardiyovasküler (kalp ve damar) hastalıklar, kanser ve inflamasyon (iltihaplanma) dahil olmak üzere birçok hastalığın korunmasında önemli bir rol oynamaktadır
- Antioksidan Kaynağı: Kardiyovasküler hastalıklar dünya çapında en yaygın ölüm nedenleri arasındadır. Kayısıda bulunan antioksidan bileşikler, koroner kalp hastalıklarıyla mücadelede etkilidir. İçeriğindeki vitaminler antioksidan metabolizmayı destekleyerek, vücutta zararlı olan serbest radikalleri temizler, vücudun serbest radikallere karşı savunma mekanizmalarını güçlendirir. Kronik gastrit, ateroskleroz (koroner arter hastalığı), koroner kalp hastalığı ve tümör oluşumuna karşı vücudu korur, kalp ve karaciğer sağlığını iyileştirir.
- Antienflamatuar Etki Gösterir: Kayısı vücutta iltihaplanmayı azaltarak antienflamatuar etki gösteren bir meyvedir.
- Antikanser Etki Gösterir: Hücrelerin kontrolsüz bölünmesi ve çoğalması sonucu oluşan kanser, en yaygın görülen hastalık türlerindendir. Diyette alınan besin takviyeleri kanser oluşumunu önlemede ve var olan kanser hastalıklarını tedavi etmede etkilidir. Kayısıda kanser üzerinde önemli etkileri olan ana bileşen amigdalindir. Amigdalin uzun yıllardan beri antikanser ajanı olarak tıpta kullanılan bir maddedir. Bu madde hücrelerin kontrolsüz bölünmesini ve çoğalmasını engeller. Ayrıca var olan kanserlerde tedaviyi destekler.
- Doğal Bir Antimikrobiyal: Antimikrobiyaller mikrop oluşmasını önleyen, vücutta var olan mikropların giderilmesini sağlayan kimyasal maddelerdir. Kayısı doğal bir antimikrobiyal kaynağıdır. Bu özelliği ile kayısı vücutta bakteri kaynaklı hastalıkların oluşmasını önler iken var olan hastalıkların tedavisinde etkilidir.
- Antiviral Etki Gösterir: Kayısı virüslere karşı savunma sağlayan antiviral bir meyvedir. Vücutta virüs kaynaklı hastalıkların oluşmasını önler iken var olan hastalıkların tedavisinde etkilidir.
- Antidiyabetik: Diabetes Mellitus (şeker hastalığı), dünyadaki en yaygın metabolik hastalıklardan biridir. Kayısı kan şekerini düzenleyerek diabetes mellitus oluşumunu önler.
Kuru Kayısı Faydaları
Kayısı, uzun yıllardır ülkemizde yetiştirilen ve ihracatı yapılan bir meyvedir. Malatya ili ülkemizde kuru kayısı üretiminde önemli bir yere sahiptir. Kayısının tüketim alanlarından biri de kurutularak tüketmektir. Kayısı kurutmada geleneksel yöntemler kullanılmaktadır. Yeterli olgunluğa gelen kayısılar belirli bir süre güneşte kurutulur. Gereken kuruluğa ulaşan kayısının orta kısımlarından bastırılır ve sapının olduğu bölgeden çekirdeği çıkarılır. Ardından tekrardan kurutulmaya bırakılır.
Bu esnada kayısının iç kısmı havayla temas eder. Kayısının iç kısmı karanlık, nemli ve sıcak olması nedeniyle bakterilerin üremesi için elverişli bir ortamdır. Kuru kayısı içerdiği mikroorganizmalar nedeniyle probiyotik gıda etkisi olan bir besin maddesidir. Kuru kayısı protein, diyet lifi, doğal şeker, vitamin ve mineral içeriğine sahip olmasıyla sağlık için faydalı bir besindir. Bunun yanında içerdiği fitokimyasal bileşime sahip olan kuru kayısı önemli bir antikanser, antioksidan etkiye sahiptir. Zengin besin içeriği ile kuru kayısının sağlık üzerinde faydalı etkilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Probiyotik Kaynağı: Probiyotik bakteriler besinlerle vücuda alınan ve belirli miktarda alındığında bağırsak florasını etkileyip sağlığı olumlu yönde etkileyen canlı mikroorganizmalardır. Bilinçli tüketicilerin hızla artmasıyla probiyotik besinlere olan ilgi gittikçe artmaktadır. Kayısı kurusu iyi bir probiyotik kaynağıdır. Vitaminlerin (özellikle B ve K vitamini) vücut tarafından emilimini destekleyerek savunma sistemini güçlendirir ve kabızlık oluşmasını engeller. Kaşıntı, kızarıklık gibi alerjik reaksiyonların oluşmasını önler ve cilt bariyerini güçlendirir.
- Lif Kaynağı: Lif kaynağı besinler vücutta şeker ve yağ metabolizması üzerinde etkilidir. Buna bağlı olarak diyabet (şeker hastalığı), obezite ve kardiyovasküler (kalp ve damar) hastalıkların önlenmesinde lifli besinlerin tüketimi önemlidir. Kuru kayısı iyi bir diyet lifi olmasıyla insan sağlığına olumlu etkileri bulunan bir besin grubudur.
- Fitokimyasal Kaynağı: Kuru kayısı içeriğindeki fitokimyasal maddeler ile sağlık üzerinde olumlu etkileri bulunan bir meyvedir. Fitokimyasallarının antikanser (kanser önleyici) ve antioksidan özellikleri vardır. Kuru kayısıda bulunan fitokimyasallar kanser hücresinin oluşmasını önler, var olan kanser hücresinin yayılmasını engeller.
- Vitamin ve Mineral Kaynağı: Vücutta düzenleyici olarak görev alan vitamin ve mineraller, vücudumuzdaki sistemlerin düzenli çalışması için gerekli olan besin maddeleridir. Vitaminler bağışıklık sistemini destekleyerek hastalıkların oluşmasına karşı vücudu koruyan kimyasal maddelerdir. Mineraller ise tırnak, diş ve kemiklerin temel yapısını oluşturan, vücutta enzimatik reaksiyonları destekleyen besin öğeleridir. Vitamin ve mineral içeriği ile kuru kayısı hastalıklara karşı vücudu korurken var olan hastalıkların tedavisinde destekleyici olarak görev alırlar.
Kaynak: Medicalpark
