Normalde insan vücudunda ağız burun mukozası ile ciltte yer alabilen staphylococcus aureus ve streptococcus pyogenes bakterileri yara ya da kesiklere doğru ilerlediklerinde dokularda zararlı toksin oluşumuna neden olur.
Ciddi bir bakteriyel enfeksiyon sonucu ortaya çıkan toksik şok sendromu belirtileri ise vücudun farklı sistemlerinde yaygın bir şekilde görülür. Hayati tehlike oluşturan semptomlara neden olan toksik şok sendromu strep ve stafilakok bakterilerinin enfekte olmasıyla ortaya çıkar.
Bu durumda bakterinin ürettiği toksinler hızla dolaşım sistemine dahil olur. Kana karışan toksinler vücutta bir çok belirtiyle kendisini hissettirir. Kadın ve erkeklerde farklı yaş gruplarında ortaya çıkabilir.
Sendrom adet gören kadınlarda ise tampon ve pedlerin yanlış kullanımıyla orantılı olarak daha sık görülebilir. Ciddi bir durum olan sendromun belirtileri ile nedenleri hakkında bilgi sahibi olmak önleme ve tedavi aşamasında farkındalık oluşmasını sağlar.
Toksik Şok Sendromu Nedir?
Stafilakok ve strep olarak adlandırılan iki bakteri grubunun salgıladığı toksinlerin kana karışmasıyla oluşan; ölümcül riskler barındıran durumdur toksik şok sendromu nedir sorusuna açıklayıcı bir yanıt oluşturabilir.
Nadir görülen ancak meydana geldiğinde kişinin hayati risk yaşanmasına neden olan bir durumdur. Normalde staphylococcus aureus adlı bakteri insan vücudunda burun, dirsek, cilt ile kadınlarda vajina bölgesinde bulunur.
Ancak bakteri nadir olarak toksin yani zehir salınımıyla tehlike oluşturur. Özellikle adet gören kadınlarda intravajinal tampon kullanımı nedeniyle toksinlerin vücuda yayılmasıyla tehlikeli bir durum oluşturabilir açıklaması toksik şok sendromu nasıl olur sorusuna verilebilecek bir yanıt olabilir.
Bulaşıcı bir niteliği bulunmayan toksik şok sendromunun meydana gelmesi dört aşamada gerçekleşir.
· Sendroma neden olan bakterinin çoğalarak enfekte olmasının ardından meydana gelen toksin oluşumu
· Toksinin dolaşım sistemine yayılması
Toksik Şok Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Hayati risk barındıran bakteri dolaşım sistemine ulaşarak toksik madde oluşumuna neden olduğunda vücudun farklı sistemlerinde çeşitli semptomlar meydana getirir toksik şok sendromu nasıl olur sorusu için cevap oluşturabilir.
Yaygın olarak görülebilen toksik şok sendromu belirtileri ise şöyle sıralanabilir:
· Ani ortaya çıkan 38.9 C ve üzerinde seyreden ateş
· Kan basıncında meydana gelen ani düşüş yanı sıra baş dönmesi ile seyredebilen bazen de bayılmalar oluşturabilen semptomlar
· Kusma, karın ağrısı, ishal gibi durumların yaşanması
· İdrar çıkışının azalması
· Kan akışının hız kazanmasıyla birlikte göz, ağız, vajina civarında kırmızılıklar gözlenmesi
· Tüm vücudu kaplayabilen kırmızı döküntülerin ortaya çıkması
Toksik Şok Sendromu Teşhisi Nasıl Konur?
Toksik şok sendromu yaşayan bireylerde ani olarak ortaya çıkan birçok semptom görülebilir. Akut olarak gelişen kan basıncının hızla düşmesi, yüksek ateş, kendini kötü hissetme, baygınlık hissi yaşanabilir. Bunun yanı sıra kusma, ishal, karın ağrısının görülmesi de toksik şok sendromu belirtileri ile tanı kriterleri arasında yer alabilir.
İdrar üretiminde azalma yanı sıra atılımında sorun yaşanmasıyla birlikte böbrek fonksiyonlarının bozulması toksik şok sendromu tanı kriterleri bakımından ayırt edici belirtilerdir. Sıklıkla görülebilen aşırı kanama, trombosit sayısının düşmesiyle karakterize morarma, ayak tabanı ve avuç içlerinde görülebilen döküntüler de toksik şok sendromu tanı kriterleri olarak değerlendirilebilir.
Tanı kriterleri bakımından laboratuvar bulguları da değerlidir. Bu yönde yapılan tetkiklerde;
· Beyaz kan hücrelerinin sayısının artması
· Albümin düzeyinde düşüş
· Protrombin zamanının uzaması
· Kandakikalsiyumseviyesinin düşmesi
· İdrarda bulunan beyaz kan hücreleri. Hastaların yaklaşık %70’inde görülebilen bu durum ayırt edici bir tanı kriteri olarak öne çıkabilir.
Toksik Şok Sendromu Tedavisi Var mı?
Ani gelişen ve yaşamsal bakımdan risk oluşturan toksik şok sendromu tedavisinin hızlı ve etkin bir planlamayla takip edilmesi önemlidir. Tedavi prosedürlerinde öncelikle yapılması gerekli olan toksin üretimindeki odak noktanın belirlenmesidir.
· Vajinal tampon, doğum kontrol cihazı ile yara tamponu mevcutsa öncelikle çıkarılması gerekir. Oluşan lezyonların drene edilmesi sağlanmalıdır. Yaraların da gözden geçirilerek tuzlu su solüsyonları ile iyice yıkanması gerekir.
· Toksik şok sendromu tedavisinin ikinci aşamasında ise damar yolunun açılarak hızla sıvı açığının kapatılmasına çalışılır. Bu durum aynı zamanda organlarda toksik şok sendromu nedeniyle oluşabilen hasarın önlenmesi bakımından da önemlidir.
· Sıvı takviyesinin sağlanmasının hemen ardından antibiyotik tedavisine başlanması gerekir. Hastadan alınan kan örneğine göre yaşına uygun dozda damar yolundan antibiyotik tedavisine yönelmelidir. Antibiyotik tedavisi hastanın kan sonuçlarının negatife dönmesine kadar uygulanmalıdır.
· Tedavi rejimlerinde düşük tansiyonun yönetilmesi de önem taşır.
· Nefes almada sıkıntı yaşanmaması için toksik şok sendromu tedavisinde oksijen takviyesi uygulanabilir.
· İltihaplanmayı azaltarak hastanın bağışıklığını güçlendirmek adına intravenöz immünglobulin (İVİG) tedavisi de etkin bir biçimde uygulanabilir.
Toksik Şok Sendromu Neden Olur?
Kan dolaşımına giren ve toksinlerini serbest bırakan bakterilerin akut biçimde vücutta oluşturduğu zehirlenme durumu toksik şok sendromu nedir sorusuna verilebilecek yanıtlardan birisi olabilir. Bu durumun ortaya çıkmasında bazı faktörler risk oluşturabilir.
Sinüzit ya da yara enfeksiyonları gibi durumların yaşanmasına neden olan bakteri enfekte olduğunda oluşan toksinlerin dolaşıma girmesi nedeniyle oluşan durum toksik şok sendromu nedir için açıklayıcıdır.
· Bakteri kaynaklı olarak yakın zamanda geçirilen suçiçeği gibi hastalıklarda ise ikincil enfeksiyon oluşumu da toksik şok sendromuna neden olabilir.
· Vajinada yaygın biçimde bulunabilen clostridium sordellii bakterileri çeşitli jinekolojik işlemlerde rahme girerek şok sendromunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
· Kadınlarda vajinal tamponun uzun süre değiştirilmemesi nedeniyle bakteri artışı yaşanabilir. Bakterinin yayılması için elverişli bir ortam sunan vajinada uzun süre kalan tamponlar vajina tahrişini de beraberinde getirebilir. Bu durumda hızla artan bakteriler toksinleri kan dolaşımına yayarak toksik şok sendromu oluşumuna neden olabilir.
· Doğum kontrolünde kullanılan bazı yöntemler de hayati tehlike yaratan bu sendromun oluşumuna zemin hazırlayabilir.
- Burun ile dirsek yaralanmalarında staphylococcus aureus bakterisinin etkisiyle yara enfekte olduğunda toksinlerin dolaşım sistemine dahil olması söz konusu olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
TOKSİK ŞOK SENDROMU TEHLİKELİ Mİ?
Nadir olarak görülen bir durum olan toksik şok sendromu akut olarak gelişir. Vücudun farklı organ ve dokularında hayati risk yaratan durumlar oluşturabilir. Sendromun neden olduğu bazı komplikasyonlar hızla kötüye doğru seyrederek ölümcül sonuçlar ortaya çıkarabilir.
Bu bakımdan değerlendirildiğinde ortaya çıkan durumun seri biçimde tanısının konularak hızla tedavi prosedürlerinin uygulanması gerekir.
TOKSİK ŞOK NE KADAR SÜREDE OLUŞUR?
Kadınların adet dönemlerinde kullandıkları tamponların uzun süreli olarak özellikle 6 ile 8 saat arasında kullanımı şok sendromunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle adet döneminde tampon kullanan kadınların özellikle hava sıcaklığının yüksek olduğu zamanlarda tampon kullanım süresine dikkat etmeleri gerekir.
ÇOCUKLARDA TOKSİK ŞOK SENDROMU GÖRÜLÜR MÜ?
Yaşamı tehdit eden toksin zehirlenmesine bağlı şok durumu genellikle yetişkinlerde görülen bir durumdur. Ani gelişen durum 10 yaş altı çocuklarda oldukça nadir görülür.
Çocukluk dönemlerinde ortaya çıkabilen şok durumunun nedenleri arasında ameliyatların ardından yaşanabilen komplikasyonlar ilk sıralarda yer alır. Çocuklarda sıklıkla görülebilen kulak burun boğaz çevresine ilişkin ameliyatlar sonrasında toksinlerin dolaşım sistemine karışması mümkün olabilir.
Kaynak: Medicalpark
