Bazı durumlarda bağışıklık sisteminin negatif yönüyle otoimmun hastalıklarından etkilenerek kas ve kemik gibi dokularda inflamatuar etki oluşturabilir. İltihaplı eklem romatizması olarak da bilinen bu rahatsızlık günümüzde oldukça yaygındır.
Tüm bu bilgiler ışığında, hastalığın nedenleri tespit edilerek farklı tedavilerle semptomlar azaltılmaya çalışılır, hastalığın tamamen iyileşmesi çok mümkün değildir.
Eklem Romatizması Nedir?
Eklem romatizması nedir sorusu, kaslar, tendonlar, eklem ve kemiklerin oluşturduğu hareket sisteminin zarar görmesi sonucu oluşan ağrılı ya da iltihaplı devam eden kronik bir hastalıktır şeklinde cevaplanabilir.
Diğer bir deyişle, eklem romatizması nedir sorusu kemiklerin rijid yapısının kaybolarak iskelet sistemini etkileyen riskli bir hastalıktır şeklinde açıklanabilir. Bunun temel kaynağında, vücudun kemikleri arasında hareketi kolaylaştıran sinoviyal sıvının azalması vardır.
Eklemi oluşturan iki kemiğin uçlarında bulunan kıkırdak ve sıvının mevcut formunu kaybetmesi, kemiklerin kayganlığını kaybetmesine neden olur, böylece kemiklerde aşınma meydana gelir.
Osteoartrit ve romatoid artrit olmak üzere iki grubu, en çok görülen türleri arasındadır. Osteoartrit toplum arasında kireçlenme olarak bilinirken romatoid artrit savunma sisteminin bozulduğu daha ağır geçen iltihabik türüdür. Genel olarak, eklem romatizması kilolu kişilerde ağırlıkları iskelet sistemine bindiği için daha sık görülür. Ancak, kişinin yaşı, cinsiyeti, hastalıkları, genetiği de hastalığın ortaya çıkmasında oldukça önemlidir.
Eklem Romatizması Belirtileri Nelerdir?
Eklem romatizması belirtileri fiziksel olarak şişkinlik ve şekil bozukluğu ile fark edilebilir. Bunun yanında, kas ve kemik dokuları çevresinde oluşan reaksiyonlar fizyolojik olarak kişiyi etkileyebilir.
Tüm bunlar doğrultusunda, eklem romatizması belirtileri osteoartrit ve iltihaplı eklem romatizması olarak iki farklı grupta semptomları değişkenlik gösterir, bu semptomlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Eklem Romatizması belirtileri (Osteoartrit)
· Kemiklerin aşınması nedeniyle hasta yürürken zorlanma ve aşırı ağrı hisseder. Kemiklerden hareket halinde ses gelmesi ve gıcırdama duyulması söz konusudur.
· Genellikle ilk olarak kalça ve diz bölümünde başlayan deformasyonlar kişide yavaş yavaş gelişir.
· Eklem ağrısı, şişlik, sertlik, kas ağrıları, yorgunluk ve halsizlik, ateş ve sabahları artan hareketlilik kısıtlığı tipik bulguları arasındadır.
· Kişinin oturma pozisyonunda kemikler birbirine sürtünerek ağrı ve hassasiyeti belirgin hale gelebilir.
Romatoid Artrit (İltihabik eklem romatizması) belirtileri:
· İltihaplanma kemiklerin etrafında birikir, özellikle el kemikleri ve el bileklerinde sıklıkla iltihaplanma düzeyi artarak eklem ağrısı yaşanır. El bileğinde yaşanan iltihaplanma 4. parmağı etkileyerek karıncalanma ve uyuşma yapabilir. Bu süreçte karpal tünel sendromu ve median sinir sıkışması durumu gelişebilir. Diğer bir yandan, boyun bölgesinde savunma sistemi antikorları saldırarak 1. ve 2. omur aralığında kemik ve kas dokularına tutulum gösterir, böylece boyun ağrısı meydana gelir.
· Sabah saatlerinde iltihaptan etkilenen eklemlerde ciddi şekilde ağrı artar takibinde kızarıklık, ısıl artış ve ödem gözlemlenebilir.
· El ve ayak eklemlerde iltihap düzeyi devam ettikçe etkilenme süresi artarak gözle görülür deformasyon görülebilir. Ayak bileklerinin iç bölümünde ayak parmaklarına doğru yaşanan karıncalanma ve uyuşma tarsal tünel sendromunu tetikleyebilir.
· Tendonlar arasında sinirler etkilenerek yayılan iltihap bu bölgeleri sıkıştırabilir, böylece nöropati gelişebilir.
· Kas-kemik arasında bölgelerde açıklık azalarak daralma gözlemlenebilir.
· Hastalıktan etkilenen yüzeylerde kist benzeri çıkıntılar gözlemlenebilir, bu çıkıntılar romatoid nodüller olarak adlandırılır.
· Halsizlik, yorgunluk, yüksek ateş ve kilo kaybı da oldukça belirgindir.
Eklem Romatizması Nedenleri Nelerdir?
Eklem romatizması rahatsızlığının altında yatan nedenler aşağıdaki gibi listelenebilir:
· Genetik, çevresel ve metabolik faaliyetler
· Fazla kilolar ve obezite
· Yaşam tarzı ve stres faktörleri
· Yaşa bağlı olarak kas, kemik ve tendonların yıpranması
· Akut ve kronik olarak iskelet sistemine alınan darbe ile yaralanmalar
· Ağır spor yaparak sinovial sıvının zarar görmesi ve iskelet birimlerinin hasar alması
· Yaş ve cinsiyet
Tüm bunlara ilave olarak, otoimmun hastalıkların varlığı romatoid artrit türünü tetikleyebilir. Vücudun kendi bağışıklık sisteminin yabancı olarak algılayarak eklemler arası sinoviyal sıvıya saldırmasını ifade eder. Bu nedenle, bölgesel bir iltihap oluşturarak iç organları dahi etkileyebilir.
Eklem Romatizması Çeşitleri Nelerdir?
· Fibromiyalji: Otoimmun olarak gelişebilen hastalıkta ciddi kronik kas ağrıları görülür ve genel olarak yumuşak doku romatizması olarak adlandırılır.
· Ankilozan spondilit: Hastalık, bel bölgesinde kemik deformasyonunu ifade ederken omurga kemiklerinde ciddi iltihaplanmayla sonuçlanır.
· Osteoartrit (Kireçlenme): Kemik uçlarında yer alan kıkırdaklarda oluşan deformasyon sonucu kemiklerde ciddi aşınmalar meydana gelmesini ifade eder. Ağrı ile sonuçlanan hastalık diz, boyun, parmaklar, kalçalar, bel ve ayak bölgelerinde hareket yeteneğini kısıtlar. Bu rahatsızlık genellikle 40 yaş sonrası yaşlılık nedeniyle kemiğin yavaş yavaş zarar görmesiyle oluşur.
· Romatoid artrit: Bu hastalık grupları arasında en tehlikeli olan romatoid artrit, bağışıklık sisteminin bozularak kendi dokularına saldırmasını ifade eder. Hastalık, 25-50 yaş arasında aniden ya da aylar içinde ortaya çıkabilir, kısa sürede tüm iskelet sistemini etkiler.
Eklem Romatizması Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?
Hastalığın teşhisinde osteoartrit ve romatoid artrit merkezli farklı tekniklere başvurulabilir. Öncelikle, ortopedi ve travmatoloji alanında uzman doktor hastanın hayat öyküsünü dinleyerek fiziksel muayeneden geçirir. Kan testleri, görüntüleme teknikleri ve genetik testlerle uygulamalar yapılabilir, bu doğrultuda tanı yöntemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
· Eğer, kemik düzeyinde iltihap seviyesi ölçülmek isteniyorsa Romatoid Faktör (RF) ve Anti-CCP Antikoru Testi yapılabilir. Burada, otoimmun bir rahatsızlık varsa yol gösterici veriler elde edilir.
· Ek olarak kan testlerinde C-Reaktif Protein (CRP), sedimantasyon, beyaz küre sayısı iltihabik süreçte yükselebilir, bu testler öncelikle yapılan akut faz reaktanları testleri kapsar.
· Anti-Nükleer Antikoru (ANA) testi alternatifler arasındadır.
· İskelet sisteminde dokuları ve yapıları gösterebilen doğrudan grafikler çekilebilir.
· Çoklu organlarda iltihabik tutulumların şüphelenmesi durumunda manyetik rezonans, bilgisayarlı tomografi, ekokardiyografi gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılabilir.
· Hafif belirtiler mevcutsa sadece ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.
Eklem Romatizması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Osteoartrit için eklem romatizması tedavisi aşağıdaki yöntemleri kapsar:
· Kireçlenme hastalığının ilk aşamasında kişide fazla kilo varsa diyet kontrollü bu kilonun verilmesi amaçlanır. Böylece, hasar görmüş iskelet sistemi birimlerinin deformasyonu durdurulmaya çalışılır.
· Bölgesel hasar görülen alanlara özel egzersizler ve fizik tedavi uygulamaları doktor kontrolünde önerilir. Bu sayede, ağrılar kontrol altına alınmaya çalışılır. Ayrıca, ortopedik ayakkabı kullanarak vücut dengesi en iyi şekilde sağlanmaya çalışır.
· Doktor kontrolünde bazı ilaçlar kullanılabilir, özellikle ağrı-kesici ilaçlar en çok tercih edilen gruptadır.
Romatoid artritte eklem romatizması tedavisi dikkate alınarak aşağıdaki önlemler alınabilir:
· Romatoid artritin tedavisi kesin olarak yoktur. Tedavide amaç hastalığın semptomlarını azaltarak yaşam kalitesini kişi için arttırmaktır.
· Öncelikle dengeli beslenme ile bağışıklık sistemi dengede tutulmaya çalışılır. Bu kapsamda, gıda takviyeleri de günlük rutinlere eklenerek sağlıklı yaşam profili korunabilir. D3, omega 3, c vitamini, ketencik tohumu, kurkumin, söğüt kabuğu, akgünlük, glukozamin, kolajen gibi gıda takviyeleri ile kişi desteklenebilir.
- Hastalığın alevlenme döneminde ise bağışıklığı baskılamak adına doktor kontrolünde anti-inflamatuvar ve kortikosteroidler ilaçlar kullandırılabilir.
- Multidisipliner bir hastalık olmasından dolayı kas-iskelet deformasyonlarında cerrahi bir operasyon ile rehabilitasyona başvurulabilir. Fizik tedavi, nöroşirürji ve psikiyatri ana dallarından destek alınır.
Eklem Romatizması Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
İLTİHAPLI EKLEM ROMATİZMASI EN SIK HANGİ EKLEMLERİ TUTAR?
Eklem romatizması, el ve ayak bileklerinde parmakların kemik bölgesinde sıklıkla tutunur. Bu açıdan, diz, kalça, parmak, dirsek, omuz, çene ve boyun bölümleri en çok etkilenen eklem-kemik sistemidir.
EKLEM ROMATİZMASI YAŞLILARDA MI GÖRÜLÜR?
Romatoid artrit türü 25 yaşlarında aniden kişilerde otoimmun hastalık olarak görülmeye başlayabilir.
EKLEM ROMATİZMASININ SEMPTOMLARINI AZALTAN DURUMLAR NELERDİR?
Sağlıklı beslenme, egzersiz, ağır yük kaldırmama, takviye edici ürünleri kullanma ve klinik tedavileri eksiksiz doktor kontrolünde gerçekleştirerek semptomlar hafifletilebilir.
Kaynak: Medicalpark
