.
Sonbaharda ve kış döneminde en sık rastlanan sorunlardan biri ana arı kaybıdır. Ana kayıplarının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Genellikle hastalık, yaşlılık, bakım esnasında ezilme gibi nedenlerden dolayı ana arı kayıpları meydana gelmektedir.
Bir koloni kraliçesini kaybettiğinde, en iyi şartlarda dahi kovanın gerilemekte, verimlilik düşmektedir. Daha kötüsü, bazı mevsimlerde, özellikle ilkbaharda koloniye yeni ana kabul ettirmek mümkün olmamaktadır.
Bir koloninin kraliçesini ne zaman kaybettiğini tespit etmek önemlidir. Çünkü zamanında müdahale edilebilirse sorun çok fazla kayba neden olmadan düzeltilebilir.
İşçi arıların davranışları, kraliçenin olup olmadığı hakkında bilgi verir. İşçi arılar ana arılarını kaybettiklerinde öncelikle saldırgan olurlar.
Kraliçesini kaybetmiş kovan açıldığında, kovandan bir gürültü gelir. Bu kükreme sesidir. Zaten tedbir almazsa arıcı, birkaç tanesi sokar. Ana kaybının akabinde arılar günlük veya birkaç günlük yumurtalardan kraliçe yapmak üzere yüksük çevirmeye başlarlar.
Ana yüksüklerinin çoğu kraliçe kaybından sonraki ilk 2 gün içinde üretilir ve bir koloni ortalama 20’ye yakın kraliçe yapmaya çalışır.
Yüksükten ilk çıkan kraliçeler, diğer kraliçeleri öldürür. Bu dönemde arıların saldırganlığı ortadan kalkar. Neslin devamıyla ilgili risk kalmamıştır.
Kraliçe kaybından yumurtlamaya kadar geçen süre yaklaşık 29 gündür. Bu dönemde, yeni yavru üretimi durur ve yetişkin koloni nüfusu önemli derecede azalır. Bu dönemde koloni dış saldırılara karşı zayıftır. Hastalıklara daha duyarlıdır.
İlkbahar dışında ana kayıplarında, koloninin kurtarılması normal olarak zordur. Yapılan yeni kraliçenin çiftleşememe riski vardır. Böyle durumlarda koloni tükenir. Böyle durumlarda koloniye ana kabul ettirmek daha kolaydır.
Eğer ana kaybından sonra koloni kraliçesini yapamazsa, işçi arılardan bazıları petek gözlerine yumurta bırakmaya başlar. İşçiler genellikle kraliçe kaybından 23-30 gün sonra yumurta bırakmaya başlar ve genellikle her bir petek gözüne birden fazla yumurta bırakır. İşçi arılar yumurtaya başladıktan sonra koloniye ana kabul ettirmek zordur. İşçi arıların yumurtalarından sadece erkek arı çıkar.
Arıcıların çoğu, yumurta gözlerine bakarak, yumurtaların durumundan ana kaybını kolayca anlayabilirler.
Bazen genç kraliçeler veya sakatlanmış kraliçeler petek gözlerine birden fazla yumurta bırakırlar ama bu durum çok yaygın değildir. Düzensiz de değildir.
Genel olarak, kış mevsimi dışında kuluçkalıkta mutlaka günlük yumurta bulunur. Bazen polen sıkıntısı veya bal akışının yoğun olduğu dönemlerde yumurta kesilebilir.
Yumurta veya yüksüğü olmayan bir koloniye, başka bir koloniden günlük yumurtalı petek transferi, yeni bir kraliçe yapımı için tercih edilmektedir. Ancak bu uygulama sadece ilkbahar ve yaz mevsiminde yararlı olabilir.
Sonbaharda anasını kaybetmiş kolonilere ana kabul ettirmek daha kolaydır. Bununla birlikte, ana kaybı erken teşhis edilmelidir. Gecikildiğinde, işçiler yumurta bırakmaya başladığında, koloniyi uzağa silkeleyip, yumurtlayan işçilerin kovana dönmemesi sağlanır ve ardından ana verilir.
