.
Malum bugünlerde faizle ilgili diyanetin verdiği fetva en önemli konulardan biri. Bu nedenle hak edilmiş veya edilmemiş oluşu itibariyle bakmak lazım. Tefecilik elbette haramdır. Faizi ve faiz çeşitlerini iyi anlamak lazım ki, diyaneti anlamak daha kolay olsun.
Faiz, ekonomi biliminde iki anlamda kullanılmaktadır. Birinci anlamda faiz, bir borç anlaşmasının satışı sonucu elde edilen gelir oranıdır. İkinci anlamda ise üretim amaçlı girdi olarak kullanılan sermayenin gelir oranıdır.
Faiz oranı, nominal ve reel olmak üzere ikiye ayrılabilir. Nominal oran, bankalar gibi organizasyon ve kurumlar tarafından açıklanan faiz oranıdır. Reel faiz oranı ise enflasyona göre düzeltilmiş faiz oranıdır.
Faiz ile ilgili teorik çalışmalar, son birkaç yüzyılda ortaya çıkmış olsa da, faizin pratikte kullanımı çok eski çağlara dayanmaktadır. Milattan Önce 3000 yıllarında Sümerlerin bu topraklarda faizle kredili satış yaptıkları bilinmektedir. Tarih boyunca pek çok farklı devlet ve din faize yönelik yasal kısıtlamalar getirmiştir. Bazıları faizi tamamen yasaklarken, bazıları ise faiz oranlarına azami bir sınır getirmeye çalışmışlardır. Çok çeşitli faiz türleri vardır.
Basit faiz, bir yatırımın, yatırım dönemi süresince sadece anaparasının kazandığı faiz oranıdır.
Bileşik faiz, faizin de faiz kazandığı yatırımdır.
Birikmiş faiz, bir yatırımın, yatırım dönemi içerisinde, ödeme tarihine kadar üzerinde biriken faizdir.
Dönemsel faiz, bir yatırımın fiilen elde tutulma süresince getireceği faizi ifade eder.
Akdi faiz, bir sözleşmenin taraflarının sözleşmede kararlaştırdıkları faiz oranını ifade eder.
Temerrüt faizi, bir hukuki ilişkide taraflardan birisinin ödemesinin gecikmesi halinde uygulanan genellikle faizi ifade eder.
Kanuni (yasal) faiz, bir hukuki ilişkide uygulanacak faiz oranının belirlenmemesi halinde uygulanan ve kanun ile belirlenen faiz oranıdır.
Türkiye’de Merkez Bankası faiz oranlarını düzenlemede etkilidir. Özel ve kamu bankaları buna göre düşük ve yüksek faiz oranlarıyla mevduat toplar veya kredi verir.
Faizle ilgili hemen her ülkenin değişik yasal tedbirleri bulunmaktadır. Özellikle faizleri düzenleme, yatırımı özendirme, ev, araba ve benzeri satışları artırma gibi kampanyaya dayalı faiz uygulamaları bulunmaktadır.
Diyanetin faizle ilgili olarak verdiği fetva şaşılacak bir fetva değildir.
Her ne kadar bir yıl önce faiz helal demek kimsenin harcı değil dese de, bu defa Diyanet İşleri Başkanlığı, TOKİ’den ev sahibi olmak isteyenler için işletilen faizin helal olduğunu karar bağlayıverdi. Aslında bunlar TOKİ için değil, hemen her yerde faizin helal olduğunu söyleyeceklerdi ama çok tepki çekmemek için böyle bir yola başvurdular.
Militarist duruşlara göre, bir diğer deyişle son zamanlarda ayyuka çıkan danışman görüşler de dikkate alındığında, adamlar şeriat idaresi kurmaya çalışıyorlar. Hepsi de aynı yolda. Siyasi İslamcılara göre, Türkiye Dar-ül Harptedir. Dolayısıyla faiz de, hırsızlık da, tefecilik de mubahtır.
