Eskiden ninelerimiz küflü ekmek yersen para bulursun diyerek, ekmeklerin çöpe gitmesini önlemek için, ekmek bayat da olsa yemeyi özendirirlerdi.
Eskiden ninelerimiz küflü ekmek yersen para bulursun diyerek, ekmeklerin çöpe gitmesini önlemek için, ekmek bayat da olsa yemeyi özendirirlerdi. Günümüzde her gün 5 milyon ekmek çöpe gidiyor. Çöpe giden ekmeği miktarı yıllık 2 milyara yaklaşıyor.
Bazı deterjan firmaları, sivil toplum örgütleri, belediyeler, kamu kurumları bayat ekmeğin çöpe gitmesini önlemek amacıyla yoğun çalışmalar yaptılar. Hala yapanlar var. Nemli bölgelerde bayat ekmeğin küflenmesinin önüne geçmek zor görünse de haftada iki veya üç defa yapılacak toplama işlemi, küflenmenin önüne geçebilir.
Bazı ekmek fırınları da bayat ekmek toplamaya başlamıştı. Bayat ekmeğini getirene fırından yeni çıkmış ekmek veriliyordu.
Gıda mühendisleri küflenmeden kendi halinde kurumuş bayat ekmeklerin insan sağlığına herhangi bir zararının olmadığını belirtiyorlar. Eskiden de zaten ekmeğin çöpe atılması gibi bir davranış yoktu. Bayat ekmekler, köy yerlerinde ya hayvanlara yedirilir veya yal yapılarak köpeklere verilirdi. Ekmeğin atılması, nimete saygısızlık sayılır, fakirliğe sebep olacağı söylenirdi.
Bayat ekmekleri değerlendirmek için üniversitelerde de araştırmalar yapılıyor. Bayat ekmeklerin cips olarak değerlendirilmesi üzerine yapılan çalışmalarda olumlu sonuçlar alınmıştır. Ekmeğin toz haline getirilmesi ve düşük yağlı cips yapılması olumlu sonuçlar vermektedir. Bu uygulamada verimlilik de oldukça yüksektir. Hatta daha yüksek bir değere ulaşmaktadır.
Bazı belediyeler, sokak hayvanlarının beslenmesi için bayat ekmekleri kullanmaktadırlar. Yemek sanayi ve mutfak artıklarının da kullanıldığı bu alanda bayat ekmek kullanımı da özellikle belediyelerin sokak köpekleri için yaptırdıkları bakım çiftliklerinde önemli ekonomi sağlamaktadır.
Tirit, önemli mevlit yemeklerindendir. Eskiden kalma bir yemek çeşidi olarak bilinir. Aslında tirit, ekmeğin bayatlamasının önüne geçecek en önemli unsurdur. Ekmeğin yeniden kullanımını sağladığı gibi, herkesin beğendiği bir yemek çeşididir. Herkes beğenmese mevlit yemeği olmaz zaten. Tirit ismi nerden geliyor bilinmez ama bayat ekmeklerin en iyi değerlendirildiği, en ucuz yemektir. Bayatlamış ekmeklerin lokma lokma olacak şekilde parçalanıp kurutulmasından sonra biraz soğan, gerekirse tavuk eti yeterli olmaktadır. Tirit aynı zamanda Peygamberimizin en sevdiği yemeklerden biri olarak bilinmekte ve yufka ekmeğinden de yapılabilmektedir.
Bayat ekmeklerin değerlendirilmesi ekonomiye önemli katkılar sağlayacaktır. Tirit veya cips olarak değerlendirilmesi bir yerde bayat ekmeği ticarileştirir. Zaten liberal ekonomilerde ticarileşen her meta kıymetlenir. Kıymeti artınca belediyelerin sokak köpeklerine vereceği ekmek kalmaz. İki milyar ekmek, 1 liralık cips olunca iki milyar eder. Tirit yapılırsa muhakkak daha yüksek bir değere ulaşır.
Kararı kadar almak diye bir tüketici bilinci gelişmiyor memlekette. Ekmek tüketimi de fazla olunca, yenisi sürekli alınıyor. Mesele bayat ekmeği değerlendirme tekniklerini geliştirmek. Yoksa sofranın en değerlisi çöpe gidiyor.
