Küresel ısınmada iki önemli faktör metan.
Aslında metan önemli bir enerji kaynağıdır. Yapılan ölçümlere göre metan, son zamanlarda 1900 ppb’e ulaştı. Sanayi devrimi öncesi bu oran 700 ppb civarındaydı. Artmaya da devam ediyor.
Metan güçlü bir sera gazıdır ve atmosferde kalış süresi 9 yıl sürmektedir. Hâlihazırda küresel ısınmada karbondioksit %50, metan da %25 oranında etkilidir.
1980'li ve 1990'lı yıllarda hızla yükselen, sonra durağan hale gelen metan gazı salınımı 2007 yılından itibaren tekrar artmaya başladı ve 2020’de rekor kırdı. 2015 yılında imzalanan Paris İklim Antlaşması gereğince metan salınımı da azaltılacaktı.
Her yıl atmosfere yaklaşık 600 milyon ton metan salınmaktadır. Bu salınımın beşte ikisinin bataklıklardan salındığı ve buna müdahale etmenin zor olduğu biliniyor. Geriye kalan salınımın tamamı insan kaynaklı görünüyor.
Fosil yakıt endüstrisinden kaynaklanan emisyonlar yılda 100 milyon tonun çok üzerinde bulunuyor. Kömür endüstrisi, 2000-2017 yılları arasında madenlerdeki havalandırma bacaları aracılığıyla ve elektrik santralleri için kömürün taşınması ve kırılması sırasındaki metan çıkışı sürekli artıyor.
Metan emisyonunun 150 milyon tonu tarımsal faaliyetlerden kaynağını alıyor. Özellikle büyükbaş hayvan çiftlikleri 115 milyon ton ve çeltik tarlaları 35 milyon ton metan salmak suretiyle metan emisyonunda başrol oynuyor. Kentlerin çöp depolama alanlarından ve kanalizasyonlardan ise yılda 70 milyon ton metan salınıyor.
Sanayi devriminden bu yana, iki yüzyıl boyunca, hızla genişleyen gaz, kömür ve petrol endüstrileri metan salınımını sürekli artırıyor.
Amazon, Nil ve Kongo havzalarındaki tropikal bataklıklardan Rusya'daki tundralara ve Kanada'daki misket bataklıklarına kadar, sulak alanlar yılda yaklaşık 200 milyon ton metan üretiyor.
Metanın atmosferdeki ömrünün kısa olması, emisyonların azaltılmasıyla kısa sürede atmosferde metan miktarının azalacağını gösteriyor.
Metan salınımını azaltmanın yolları var elbette. Öncelikli olarak sığır çiftliklerine biyogaz tesislerinin kurulması gerekiyor.
İkinci önemli adım ise fosil yakıt tüketiminde, özellikle kömürün çıkarılmasından yakılmasına kadar geçen süreçte, gazın tutulması, depolanması ve elektriğe çevrilmesi gerekiyor.
Dünya üzerinde bulunan bataklık alanlardan kaynaklanan metan çıkışını önleme imkânı bulunmuyor. Bu dünya var olduğundan bu yana doğal emisyon devam ediyor zaten.
Şehir çöplüklerinde biriken organik maddenin biyogaz tesislerinde işlenmesi, kanalizasyon sistemlerinde oluşan metanın toplanması ve enerjiye çevrilmesi de metan salınımını azaltacak tedbirler olarak görünüyor.
Sığır çiftliklere biyogaz tesislerinin kurulması Türkiye’de öncelikli yatırım alanları arasında olması gerekiyor. Küresel ısınmayla mücadele edilirken, enerji elde edilmesi, gübrenin de olgunlaştırılması en önemli konular arasında yer alıyor.
