Don olayları meyve sebze üreticisinin kâbusudur bugünlerde.
Küresel ısınma ve bunun sonucu genişleyen marjlar, meyve ve sebze üretiminde yeni üretim sistemlerinin geliştirilmesi gerektiğini ortaya çıkarıyor.
Geçtiğimiz yıllarda yurdun değişik bölgelerinde meydana gelen son don olayları, meyve bahçelerinde ciddi zararlar vermişti. Bugünlerde değişen hava koşulları meyveleri aldatma potansiyeli oluşturuyor. Bademler çiçek açmaya başladı bile. Bir yandan da kırağı olayları devam ediyor. Önümüzdeki günlerde de havaların daha da soğuması bekleniyor.
Yeni meyve çeşitleri, yeni yetiştirme teknikleri elbette yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için sürekli yaygınlaşıyor. Televizyon kanallarında yapılan uzun reklamlar, üreticinin ilgisini çekiyor. Hemen her yerde her türlü fidan yetiştirilmeye çalışılıyor. Oysa her yerin iklim özellikleri ile meyve türlerinin ve bu türlere ait çeşitlerin iklim ve toprak isteklerinin örtüşmesi gerekiyor. Aksi takdirde don olayları başta olmak üzere hastalık ve zararlılar ciddi problem oluşturabiliyor.
Her ne şekilde olursa olsun son don tarihleri bütün bölgelerimiz için bellidir. Don olaylarından korunmak için saman, lastik ve benzeri malzemelerin yakılması çok etkili önlemler değil.
Dondan korunmada en iyi yöntemlerin başında bahçe içerisinde suyla sisleme yapmak gelmektedir. Bu yöntemle bahçe içinde sıcaklığı yaklaşık 5-7 derece arasında tamponlamak mümkündür. Bu amaçla yüksek basınçlı sulama sistemlerinden yararlanılmaktadır. Don uyarısı yapıldığında, bahçe içerisinde yüksek basınçlı sulama sistemleriyle don zararını önlemek için yeni metotlar geliştirilmektedir. Bu sistemi modern bahçelerde uyarı sistemleriyle birleştirmek ve sıcaklığın düşmeye başlamasıyla sislemeyi devreye sokmak daha verimli olmaktadır.
Yağmurlama yönteminde, bitki su soğuduğu ve donduğu zaman, radyasyonla kaybolan ısıyı kazandırmak için eritme ısısını ortama vermektedir. 1 gr suyun 1°C soğuması için 1 kalori ısı açığa çıkmaktadır. Eğer yaprak veya tomurcuk ince bir su filmi ile kaplanırsa, suyun donmasıyla ısı açığa çıkar ve bitki sıcaklığının 0 °C'nin altına düşmesini engellenir. Bir güvenli uygulamada, ıslak termometre sıcaklığı donma noktasına ulaştığı zaman yağmurlama işlemine başlanılmaktadır. Yağmurlama işlemi bitki dokularının dayanabilmesi için mümkün olduğu kadar sürdürülmektedir.
Bordo bulamacı, taş çekirdeklilerde çiçeklenmeyi 15 gün geciktirebilmektedir. Henüz tomurcuk patlamadan gerçekleştirilen 10 gün aralıklı iki uygulama ile çiçeklenme gecikmekte ve dondan korunmak mümkün olmaktadır. Daha da geç tarihlerde meydana gelen don vakalarında veya erken dönemlerde çiçeklenmeye geçişlerde bordo bulamacı yeterli olmayabilmektedir.
Dondan korunmada hava sirkülasyonu da işe yaramaktadır. Bahçe içerisindeki havayı yüksek pervanelerle hareket ettirmek, donu önleyebilmektedir. Bu sistemin maliyeti yüksek olduğu gibi, elektrik enerjisine de ihtiyaç duyulmaktadır.
