Ekinoks’u bilirsiniz. Hani gece ile gündüzün birbirine eşit olma durumu. Bundan iki tane var. Birincisi bahar ekinoksu, Diğeri sonbahar ekinoksu.
Ekinoks’u bilirsiniz.
Hani gece ile gündüzün birbirine eşit olma durumu.
Bundan iki tane var.
Birincisi bahar ekinoksu,
Diğeri sonbahar ekinoksu.
.
23 Eylül ve 21 Mart’ta oluşan ekinoksta güneş ekvatora 90 derecelik bir açıyla düşer ve gölge boyu sıfırdır.
.
Yani bildiğimiz bir doğa olayı.
.
İşte bu gün çeşitli din ve topluluklarda kutlanmakta.
“Nevruz” adı altında yurdumuzda da çeşitli törenlerle kutlanıyor.
.
21 Mart’ta güneş göçmen kuşlar gibi kuzey yarımküreye yönelir.
21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar.
.
Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilir.
.
Hani 1 Ocak’ta kutladığımız “Yeni yıl” var ya, aslında biz Türklerin yeni yılı işte bugün.
.
Nev (yeni) ve Ruz (gün) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelen ve “Yenigün” anlamını taşıyan “Nevruz”, kuzey yarımkürede başta Türkler olmak üzere birçok halk ve topluluk tarafından yılbaşı olarak kutlanıyor.
.
“Nevruz-i Sultani”,
“Sultan Nevruz”,
“Sultan Navrız”,
“Navrız”,
“Mart Dokuzu” gibi adlarla da anılmaktadır.
.
Oniki Hayvanlı Türk Takviminde görüldüğü üzere Türklerde de çok eskiden beri bilinmekte ve törenlerle kutlanmaktadır.
.
Nevruz hakkında başlıca rivayet, Ergenekon’dan çıkıştır.
İşte bu nedenle bugün Türklerde Nevruz, yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilmiş ve günümüze kadar bayramlarda kutlana gelmiş.
Orta Asya’daki Türk topluluklarından,
“Azeri, Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Uygur Türkleri, Anadolu Türkleri ve Balkan Türkleri” Nevruz geleneğini canlı olarak günümüze kadar yaşatmaktadırlar.
.
2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir.
.
Nevruz için çeşitli yörelerde bir takım adetler vardır. 21 Mart’ta bu inanışa göre adetler, çeşitli etkinliklerle yerine getirilir.
.
Gül fidesi dibine dilek mektubu gömülmesi de Anadolu’da Nevruzla ilgili çok yaygın bir başka inanış.
Dilek mektubuna kişinin dileği ne ise; çocuk, gelin, araba, ev, para gibi resimler çizilerek ya da olmasını istediği şeyleri yazılarak suya atılır veya gizlice gülfidanın dibine gömülür.
Kalp temizliği ile istenilen bu dileklerin gerçekleşeceğine inanılır.
.
Ateş üzerinden atlama geleneği
Etkinliklerin düzenlendiği alana geleneksel bir şekilde Nevruz Ateşi yakılır. Çünkü ateş, tarih boyunca eski Türkler tarafından kutsal olarak sayılmaktaydı. Eski Türkler, ateşi kutsal saydıklarından dolayı ateşle oynamaz, ateşe tükürmez veya ateşi söndürmezdi. Ateşin kendilerini kötülüklerden arındırdığını ve hastalıklardan koruduğunu düşünen eski Türkler, Nevruz kutlamalarında da ateş yakarak üzerinden atlardı.
.
Soğan kabuğu ile yumurta boyanır
Bugün aynı zamanda türbeler ziyaret edilir, dilekler tutulur. Kırlarda çeşitli eğlenceler düzenlenir. Maniler söylenir, niyet çekilir, baharın ilk çiçekleri toplanır. Soğan kabuğu ile boyanmış yumurta pişirilip yenilerek bolluk ve bereket dileklerinde bulunulur. Yüksek bir tepeye ateş yakılarak baharın geldiği müjdelenir.
.
Erkekler kara sürerek su kaynaklarına gider
Tunceli çevresinde Nevruz günü erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına giderler. Bu karaları kaynak suyuyla yıkayanların dileklerinin kabul olacağına inanılır.
.
Ağaçlar bez bağlanır
Mersin-Silifke bölgesindeki Toras Türkmenleri, “Mart İpliği” adıyla ağaçlara bez bağlayıp, yaylalara çıkar. O yıl 20 kuzu veya oğlağı olan sürü sahibi bir kurban kesip konuklara ikram eder. Ayrıca da mezarlıklar ziyaret edilir.
.
Uyanık olanların tüm dilekleri gerçekleşir
Gaziantep ve çevresinde Nevruz'a “Sultan Navruz” adı verilir. Halk arasındaki inanca göre, Sultan Navruz, güzel bir kızdır ve 21 Mart’ı 22 Mart’a bağlayan gece batıdan doğuya doğru göç eder, bir başka inanca göre ise kuş kılığında uçan bir derviştir. Nevruz gecesi Sultan Navruz’un geçtiği saatte uyanık olanların bütün dileklerinin gerçekleştiğine inanılır.
.
İplik ve iğneler birleşirse...
Kars civarında bir evde toplanan genç kız ve erkekler, küçük bir çocuğu su almaya gönderirler. Çocuk hiç konuşmadan ve arkasına bakmadan bir kova su getirir. Kovanın içerisine orada bulunanlarca renkli iplikler ve iğneler atılır. Birbiriyle birleşen iplik ve iğnelerin sahiplerinin birbiriyle evleneceğine inanılır.
.
Edirne’de eski hasırlar yakılır
Edirne’de “Sultan Nevruz” adı verilen eğlencelerde, eski hasırlar yakılıp “Mart içeri, pire dışarı” diyerek üzerinden atlanır.
.
Piknik yapılır
Kırklareli’nde halk üzeri boyanmış yumurta, börek, lokma gibi yiyeceklerle kırlara giderek eğlenir.
.
Akarsudan getirilen su hayvanlara serpilir
Giresun’da ise Nevruz’da sabah erkenden kalkılarak çevredeki akarsulardan getirilen sular hayvanların üzerine serpilir.
