Peki ya borca karşılık alınan çekin karşılıksız çıkma durumunda alacaklı borcun tahsilini nasıl gerçekleştirebilir?
Kıymetli evrak niteliğine sahip olan ve ticari ilişkiye bağlı olarak ödeme aracı olarak kullanılan çeklerin bankaya ibraz edildiklerinde karşılıksız çıkması, zorlaşan ekonomik koşullara bağlı olarak son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan ve ticari hayatı zorlaştıran bir durumdur.
Peki ya borca karşılık alınan çekin karşılıksız çıkma durumunda alacaklı borcun tahsilini nasıl gerçekleştirebilir?
Öncelikle belirtmekte yarar var ki; çekin karşılıksız çıkması 5941 Sayılı Çek Kanununda “Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet verme” suçunu oluşturur.
Karşılıksız çıkan Çekte, çek bedelinin tahsil edilebilmesi amacıyla, borçlunun yerleşim yeri, çekin keşide edildiği yer veya muhatap bankanın bulunduğu yer İcra Dairesinde icra takibi başlatılabilir.
Eğer borçlu bir tüzel kişi ise borçlunun yerleşim yeri şirket merkezinin bulunduğu yer icra dairesidir.
Çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet verme suçu için ise İcra Ceza Mahkemesi’ne başvurularak çeki düzenleyen kişi hakkında şikâyette bulunulabilir.
Çeki düzenleyen kişi gerçek kişi ise çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet verme suçu açısından fail gerçek kişinin kendisidir.
Eğer çek bir tüzel kişi tarafından düzenlendiyse fail şirket yetkilisidir.
Ama bu noktada çekin düzenlendiği tarih ve çekin ibraz edildiği tarihte şirket yetkilisinin farklı kişiler olması durumunda suçtan sorumluluğun kimde olduğu sorusu ortaya çıkmaktadır.
Bu durumda karşılıksızdır işleminin yapıldığı tarihte hesap sahibi tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevli kişi, eğer böyle bir kişi yok ise yönetim organını oluşturan gerçek kişi ya da kişilerin tümü karşılıksız çek keşide etmek suçundan dolayı cezai yaptırımla karşılaşacaklardır.
Çekte karşılıksız işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçunda şikâyet süresi, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl olup, bu süreler hak düşürücü sürelerdir.
Şikâyet süresi, çekin bankaya ibraz edildiği gün başlamaktadır.
Şikâyetle birlikte; her bir çekle ilgili olarak, bin beşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz.
Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder.
Hukuki usul açısından hak kaybına mahal vermemek adına karşılıksız çıkan çekin tahsil ve şikâyet sürecinde bir uzman desteği almak büyük önem arz etmektedir.
