Moldova Avrupa’nın doğusunda yer alan, Ukrayna ve Romanya arasına sıkışmış küçük bir ülke.
AB tarafından desteklenen, Üniversitemizin ortak olduğu Hayvansal Üretimde Probiyotiklerin Kullanımı (PROANİM) projesi çerçevesinde Prof.Dr. Kemal Çelik ile birlikte Moldova’daki toplantıya iştirak ettik. Eğitim programının yanında Moldova hakkında da geniş bilgiler edindik.
Moldova Avrupa’nın doğusunda yer alan, Ukrayna ve Romanya arasına sıkışmış küçük bir ülke. Denizle bağlantısı bulunmuyor. Başkenti Kişinev. Eski Sovyetler Birliğinin bir üyesi olan Moldova 1991 yılında bağımsız bir devlet haline gelmiştir. Demokratik bir ülke olup parlamenter sistemle yönetilmektedir.
Moldova topraklarının büyük bölümü 14. yüzyıldan 1812'ye kadar Boğdan Prensliğinin bir parçası olmuştur. Prenslik 1812 yılında yasal olarak bağlı olduğu Osmanlı İmparatorluğu tarafından Rusya’ya bırakılmıştır. Rusya’ya bırakıldıktan sonra Beserabya olarak bilinmiştir. Bolşevik İhtilalinden sonra önce Romanya içerisinde, daha sonra ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği içerisinde özerk bir cumhuriyet olarak yer almıştır. Aslında konuştukları dil Romence’dir. Romanya’dan çok fazla farkları yoktur. Romanya ile Moldava’yı Dinyester nehri ayırmaktadır.
Moldova, Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra anayasasını oluşturmuş ve 1994'te yürürlüğe koymuştur.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından sanayi ve tarımsal üretimdeki düşüş nedeniyle, hizmet sektörü Moldova ekonomisine hakim olacak şekilde büyümüştür ve ülkenin Milli Hasılasının %60'ını aşmıştır. Moldova, kişi başına düşen milli gelir açısından Avrupa'nın en yoksul ikinci ülkesidir. Moldova, nispeten yüksek bir İnsani Gelişme İndeksine sahiptir. Gelişmiş insan gücü büyük potansiyel oluşturmaktadır.
Moldova, tarihi boyunca sık sık işgallere maruz kalmıştır. Hâlen Romanya ve Ukrayna ile iç içe geçmiş olan Moldova toprakları 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir. 1812 yılına kadar 300 yıl boyunca Boğdan eyaleti olarak Osmanlı İmparatorluğuna bağlı kalmıştır. 1812 yılında Osmanlı-Rus Barış Anlaşmasıyla Rusya’ya bırakılmıştır. Rusya’nın Kırım Savaşında yenilmesinden sonra Moldova’nın bir kısmı Romanya’ya kalmıştır.
Birinci Dünya Savaşından sonra, 1918'de bölge Romanya'nın eline geçmiş, ancak Dinyester Nehrinin doğu yakası Moldova Özerk Cumhuriyeti 1924 yılında kurulmuştur.
Moldova'nın şimdiki sınırları Prut ve Dinyester nehirlerinin arasındaki Besarabya denilen tarihî bölgenin Sovyetler Birliği tarafından Romanya’dan alınması ile çizilmiştir. Moldova sınırları içerisinde bulunan binlerce Romen Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetlerine sürgün edilmiştir.
Serbest piyasa ekonomisine geçiş çalışmaları yolunda çalışmalara bu yıl içerisinde başlanmıştır. Yine aynı yılın ilkbaharında yapılan seçimlerde Moldova Halk Cephesi Parlamento'da çoğunluğu sağlamış ve Anayasa'da bir dizi değişiklik yapılmıştır. Moldova, 27 Ağustos 1991'de bağımsızlığını kazanmıştır. Bu hareketin ardından Ukrayna sınırında gümrük ofisleri açılmış ve Rus askerlerinin Cumhuriyet'ten ayrılması talep edilerek Moldova Ulusal Ordusu kurulmuştur.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra uluslararası sistemin gündemini meşgul eden etnik sorunlar Moldova'nın da gündemini şekillendirecek potansiyel bir faktör olmuştur. Ancak Türk asıllı Gagavuzlara özerklik verilmiş ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra barışçı yolla çözümlenen ilk ve tek etnik sorun olmuştur.
4.434.547 kişilik nüfusuyla, km² başına 108 kişi düşen Moldova’da, nüfus düşüş göstermektedir. Nüfusun hemen tamamı okuma yazma bilmektedir.
Kişi başına düşen millî gelir 4.000 dolar seviyesindedir. Nüfusun %65 Moldovalı, %14’ü Ukraynalı %14, %13’ü Rus ve %4’ü Gagavuz’dur.
