Arılar matematik ve fizik konusunda, hatta yer bilimleri alanında bilim insanlarını şaşırtıyorlar. Genetik bilimi uzmanları arıların gelişimiyle ilgili zaman zaman hayretler içinde kalabiliyorlar.
Sosyal bilimciler de aynı şekilde. Kraliçeden gelen yönetim sistemini padişahlığa benzetenler olsa da, kraliçeyi bile değiştirebilen işçi arılar olduğunu, kovan içerisinde tam demokratik bir yönetim sisteminin olduğunu göremiyorlar.
Balmumunun yapısını hemen herkes bilir. Kendisi ayakta durabilen bir karakterde değildir. Sıcaklık arttıkça yumuşar ve şekil değiştirir. Oysa kovan içerisinde balmumundan yapılmış petek özgül ağırlığı en yüksek maddelerden biri olan balı taşır.
Altıgen yapı ve 13 derecelik yukarı bakan petek gözleri, 1 litresi 1.440 gram gelen balı rahatlıkla taşır. Nakil esnasında da daha yüksek sarsıntılarda parçalanmadan kalabilir. Balmumuna arının yaptığı petek ölçüleri dışında balı taşıtmak imkânsızdır. 1 kg mum ile dantel gibi işlenen petekler, tam tamına 22 kg bal taşır.
Ağaç kovuklarına yerleşen arılar, 2 metreyi bulan uzunlukta petek örebilir. Peteğin taşıma kapasitesini hesaplayarak, belli noktalarda peteği yanlardan bağlayarak güçlendirirler.
Tarlacı arılar, nektar ve polen kaynaklarını tarif ederken petek üzerinde değişik dans hareketleri yaparlar. Kovandan 50-100 metre uzakta bulunan bir kaynak keşfeden tarlacı arı saat yönünde ve aksi yönde hızlı hareketlerle çemberler çizerek diğer arılara çok yakında bir kaynak olduğunu işaret eder. Daha uzaktaki bal özü ve polenleri tarif etmeyi amaçlayan sallanma dansında, tarifçi arılar, kovan içinde petekler üzerinde önce vücudunun arka kısmını sağa sola sallayarak düz bir çizgi üzerinde hızla koşarlar. Ardından sağa ya da sola keskin bir dönüş yapıp, vücudunu sallamayı bırakarak yarım çember şeklinde bir eğriyi takip ederek dansına başladığı noktaya döner.
Bir tarlacı arının bal midesi 75 miligram nektar alır. Bir arı bal midesini doldurabilmek için 1000 adet yonca çiçeği veya 500 adet lavanta çiçeği dolaşması gerekir. Bir balarısı dakikada 10 civarında çiçek dolaşır. Nektar kaynağına bağlı olarak tarlacı arı topladığı nektarın bir kısmını tüketir ve kovana 50 miligram civarında nektar getirir. Günde 10 sefer yapsa 500 miligram nektar taşımış olur.
Nektarın bala dönüşümü yarı yarıyadır. 1 kg bal için 2 kg nektara ihtiyaç vardır. Diğer taraftan kovan içi arıların beslenmesi için de taşınan nektarı yarıya yakını kullanılmaktadır. Bu nedenle kovanda balın depolanması için taşınan nektarın tüketilen nektardan çok olması gerekir.
40 bin civarında tarlacı arısı olan katı dolu bir kovan, nektar kaynağı da yakın ise günde 20 kg nektar toplar. Bunun yarısı kovan içi arılar tarafından tüketilir, geri kalanı bala çevrilir. Petekler kabarmış ise, günde 5 kg bal depolanır. Yaklaşık 1 hafta içinde katı balla doldurur. Verimli yıllarda, ayçiçeği alanlarında çoğu arıcı iki defa bal hasadı yapar.
