Rusya çok yıllık buğday geliştirip bütün Sibirya’yı tahıl ambarına çevirmeye çalışırken, Çin çok yıllık çeltiği üretmeye başladı bile.
Çeltik yaklaşık 9 bin yıldan bu yana insanoğlunun karnını doyuruyor. Her yılı ekilip biçilen çeltiğin yerini çok yılık olanı alacak gibi görünüyor. Yeni çalışmalarla bir defa ekip sekiz defa ürün verebilen çeşitler geliştiriliyor. Aslında sorgum da tek yıllık ama tropik bölgelerde bir defa ekilip üç-dört defa hasat edilebiliyor. Yeni geliştirilen çeltik çeşitleri de uzun ömürlü görünüyor. Çin’de ve Uganda’da yetiştirilen bu çeşitler daha düşük masraflı ve yüksek verimli olarak kabul ediliyor.
Çin'in Yunnan Eyaletinde çok yıllık pirinç ekiminin tarımsal, ekonomik ve çevresel yönden daha uygun olduğu belirtiliyor. Halen Çin ve Uganda'da 55 binden fazla küçük çiftçi tarafından yetiştirilen çok biçimli çeltikten üreticiler memnun görünüyor. Masraflarının düşük oluşu çiftçiler tarafından hızla benimsenmesine neden oluyor.
Dünyanın hemen her yerinde çiftçiler yaşlanıyor. Gençler tarımdan uzaklaşıyor. Çeltik üretim masrafları, emeği fazla olan ürünlerden biri. Bu nedenle çok yıllık çeltik daha cazip geliyor. Çayır gibi hasada geldikçe biçmek önemli bir avantaj.
Illinois Üniversitesi uzmanlarının hazırladıkları rapora göre çok yıllık çeltik ümit var görünüyor.
Araştırıcılar, Asya'da kültüre alınmış tek yıllık pirinç ile, Afrika’dan aldıkları çok yıllık yabani çeltikle melezlemek suretiyle geliştirdikleri çok yıllık çeltikten umutlu görünüyorlar. 2007 yılında geliştirdikleri çok yıllık çeşitle 2016 yılında tarla denemelerine başlayan ekip, 2018 yılında çeşidi piyasaya sürdüler.
Ekip kısa sürede çok yoğun çalışmalarla çok yıllık çeltiğin beşinci yıldan itibaren veriminin azaldığını tespit etti. Çok yıllık çeltik dört yıl boyunca yıllık çeltik çeşitlerinden daha fazla verim verdi.
Yapılan ekonomi hesaplamalarına göre, çok yıllık çeltik sürüm, toprak hazırlığı, ekim ve gübreleme gibi kalemlerde %60 tasarruf sağlıyor. Bu durum tercihin ana unsurunu oluşturuyor. Aslında ilk yıl çok yıllık ile tek yıllık çeltiğin masrafları arasında fark bulunmuyor. İkinci yıldan itibaren çok yıllık çeltiğin masrafları önemli derecede azalıyor. Üstüne üstlük çok yıllık çeltik ekilen tarlanın toprak özellikleri iyileşiyor.
Modern ileri ıslah yöntemleri ile geliştirilmiş tek yıllık çeltik çeşitleri, büyük enerji, daha fazla böcek ve yabancı ot ilacı ve gübre gerektiriyor. Çok yıllık pirinç, yalnızca emek verimliliğini ve toprak kalitesini artırarak çiftçilere fayda sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda uzun vadede üretkenliği sürdürmek için gereken ekolojik sistemlerin yenilenmesine de yardımcı oluyor.
Çok yıllık pirincin ekim ve üretimini kısıtlayan en önemli faktör düşük sıcaklıklar. Yapılan gözlemlerde kışı ılıman geçiren bölgelerde çok yıllık pirinç zarar görmüyor. Sert kışlardan zarar görüyor. Elbette kalite, aroma, hastalık ve zararlılara dayanıklılık, kurağa tolerans gibi özelliklerinin de araştırılması gerekiyor.
