Küresel ısınma hemen bütün dünyayı etkiliyor. Atlas okyanusuna saniyede 175 milyar ton su boşaltan Amazon nehrinin bile taşıdığı su miktarı azalıyor.
Sulama, içme ve kullanma amaçlı açılan derin kuyularda su seviyesi giderek düşüyor. Milyonlarca kuyunun suyu tükenmek üzere.
Küresel ısınmayı buzulların erimesinden ve kuraklık artışından takip eden dünya gıda güvenliğinde de yeni tedbirler almaya çalışıyor. Bitkisel üretimde kullandığı türleri değiştirmenin, kurağa daha dayanıklı türlerle gıda güvenliğini güçlendirmenin yollarını arıyor.
Mısır üretimi hemen bütün dünyada su kaynaklarını zorluyor. Toplam tatlı suyun yarıya yakını sulamada kullanılıyor. Su kaynaklarındaki azalış mısır üretimini daraltacağa benziyor.
İklim değişimine bağlı olarak yapılan modellemelerde darı artan kuraklığa karşı gıda üretimini güvence altına almada dikkati çekiyor.
Koca darı, ak darı gibi isimlerle anılan sorgum, aslında Anadolu’nun tanıdığı ürünlerden biri. Her ne kadar Orta Afrika kökenli bir tür olsa da ilk defa Mezopotamya’da kültüre alınmıştır. İnsanoğlunun ilk kültüre aldığı ürünlerden biridir. Halen en fazla üretimi ABD tarafından gerçekleştirilmekle birlikte, Hindistan başta olmak üzere bazı Afrika ülkelerinde yerlilerin en önemli gıda kaynağını oluşturmaktadır.
Türkiye’de kültüre alınan darının ekilişi sadece Diyarbakır ve Muğla illerinde yapılmaktadır. Oysa kıraç şartlarda yazlık olarak hiç sulanmadan tatminkâr ürün vermektedir. Kurağa en dayanıklı ürünlerden biridir. Su kullanım performansı en yüksek türdür. C4 bitkisi oluşu ayrı bir yetenek kazandırmaktadır. Karbon bağlama gücü çok yüksektir.
Darının en önemli özelliklerinden biri de geçici kuraklıklara dayanıklı oluşudur. Kurak sezonda dormant duruma geçmekte, kuraklık geçince tekrar gelişimine devam edebilmektedir. Darı bu özelliğiyle bitkiler aleminin devesi olarak anılmaktadır.
Kültüre alındığı yıllarda sadece tanesi için yetiştirilen darı, günümüzde çok farklı amaçlarla kullanılan çeşitlere sahiptir. Halen Türkiye’de en fazla ekimi ve üretimi yapılan darı ile sudanotunun melezlenmesiyle elde edilen ve ot üretimi için geliştirilmiş çeşitlerdir.
Tane üretimi için geliştirilen çeşitlerde boyu kısaltılmış, makinalı hasada uygun hale getirilmiştir. Tane verimi aynı şartlarda mısıra yakındır ve daha ekonomik tane verimine sahiptir. Tanesi kanatlı beslenmesinde kullanılmaktadır. Beyaz taneli yerli çeşitleri bozanın ham maddesidir, ekmek başta olmak üzere çok sayıda unlu mamul üretilmektedir.
Darının silaj üretimine uygun çeşitleri de geliştirilmiştir. Aynı şartlarda mısırdan çok daha yüksek verim alınmaktadır. 4-5 metre boylanmakta, 15 tona yakın yeşil ot vermektedir. Erken biçilirse, mevsime göre iki defa biçilebilmektedir. Bu çeşitlerin şeker içeriği yüksek, şeker ve etanol üretimine uygun tipleri de geliştirilmiştir. Şeker darı ile dekardan %17 şeker içeren 4 ton şıra alınabilmektedir.
Anadolu buğdayın kuraktan zarar gördüğü yıllarda darı ile açlık sorununu çözmüştür. Bu nedenle adına kıtlık yemi adını da vermiştir. O günler yine geliyor. Şimdiden tohumunu hazırda tutmakta yarar var.
