Propolis doğanın mucizesi olarak kabul ediliyor. Antimikrobiyal özellikleri üzerinde bütün bilim dünyası çalışıyor.
Çok başarılı sonuçlar var. Bununla birlikte sağlıklı bir şekilde üretilmesi, saklanması ve işlenmesi gerekiyor. Yoksa takviye edici gıdalar içinde en mükemmeli olan propolisten sağlıklı sonuç almak zor görünüyor.
Arılar propolisi hem kovan açıklıklarını kapatmak hem de kovan içerisinde gelişen mikroplarla savaşmak için kullanıyor. Özellikle yumurta bırakılacak gözleri propolis ile dezenfekte ederek larvaların sağlıklı gelişmesini sağlıyorlar.
Havalar serinlediğinde, yapraklar dökülmeye başladığında, fareler yuvalarını kışa karşı hazırlamaya başladığında, arılar da kovan bakım ve kışa karşı korunma çalışmalarına başlarlar. Adı üzerinde zaten, propolis şehir koruma anlamına gelir. Arılar kovanlarını, diğer bir deyişle şehirlerini korumak için propolisi kullanırlar. Kışa doğru kovan açıklıklarını kapattıkları gibi uçuş deliğini de daraltırlar. İşte bu dönemde propolis toplamak için yakın çevreden malzeme çekerler. Bu malzemenin hasat edilebilir şekilde alınmasında yarar vardır.
Bal arıları kavak, huş, kızılağaç ve kavak (kavak) gibi yaprak döken ağaçlardan topladıkları reçinelerden propolis yaparlar. Bu ağaçlar tomurcuklanırken, mantar ve diğer hastalıklardan korunmak için bu reçineleri tomurcuğun etrafına salarlar. Tarlacı arılar, topladıkları propolisi polen keselerinde biriktirerek kovana getirirler. Polen keselerinde getirdikleri propolis, polen gibi kolayca polen kesesinden çıkmaz. Diğer arıların yardımıyla çıkarılır ve ihtiyaç duyulan alanlarda kullanılır.
Propolisin kompozisyonu toplandığı bölgeye göre değişebilir. Genellikle içeriğinde %45-55 reçineler, %25-35 mumlar ve yağ asitleri, %10 uçucu yağlar ve aromatik bileşikler (fenolikler) bulunur. Ayrıca vanilya benzeri koku veren bileşikler ile %5 civarında polen bulunur. Propolisin bileşenlerinin yaklaşık %5 kadarı flavonoidler ile diğer organik bileşiklerdir. Propolis sıcakken sakız kadar yapışkandır, ancak soğukken sertleşir ve kırılgan hale gelir.
Araştırmalara göre propolis toplama etkinliği kovan içi iklime göre değişmektedir. Geniş çatlaklar, kovan tahtaları üzerindeki pürüzler, ışık alma, hava cereyanı ve hastalık etmenlerinin yoğunluğu gibi faktörler propolis taşıma miktarını etkilemektedir.
Propolis toplamak için ideal zamanlar bal akımının olmadığı serin zamanlardır. Çam balı hasadından sonra yaklaşık bir ay süreyle propolis toplatılabilir.
Propolis toplamada genellikle örtü tahtası yerine konan özel propolis tuzakları kullanılmaktadır. Özel olarak üretilen bu tuzaklar farklı renklerde olmaktadır. Arının geçemediği delikli tuzaklar, örtü tahtası yerine konduğunda ışık ve hava aldığı için, arılar kısa sürede kapatmaya başlamaktadır. Arılar kahverengi olan tuzaklara daha fazla propolis depolamaktadır. Güçlü kovanlar yaklaşım 8-10 gün içerisinde tuzağın yarıklarını doldurmaktadır. Daha sonra toplanan tuzaklar, derin dondurucuya konarak propolisin sertleşmesi sağlanmakta ve propolis kolaylıkla ayrılmaktadır. Normal şartlarda propolisi temizlemek son derece zordur.
Petek temizliği yaparken de, petek kenarlarında bulunan propolisleri kazımak suretiyle de kayda değer miktarlarda propolis üretilebilmektedir. Güçlü kovanlarda iki veya üç defada toplam 200 gram civarında kaliteli propolis elde edilmektedir.
