Arıcılıkta en önemli ürün bal olarak kabul edilir. Amatör arıcıların çoğu da bal üretimi dışında diğer ürünleri üretmek için pek çaba sarf etmez.
Ancak ekonomik anlamda bal kadar gelir getiren ürünlerden biri de polendir. Polen hasadı ve saklanmasıyla ilgili bilgi sahibi olsa da arıcılar, ilgi konusunda pasif davranıyorlar.
Polen, koloni içinde ve dışında arıların çalışmaları için yüksek düzeyde enerji ihtiyacını karşılamak için protein, karbonhidratlar, lipitler, vitaminler ve mineraller dahil olmak üzere çok çeşitli besinler sağlamaktadır.
Polen, çiçekli bitkilerin erkek üreme elemanıdır. Tohumun gelişimi için genetik materyal ve besin sağlarken aynı zamanda arıların beslenmesinde önemli rol oynamaktadır. Temelde çiçek arıya, arı çiçeğe muhtaçtır.
Polen, anter adı verilen çiçekli bitkilerden tarlacı arılar tarafından toplanır. Normal bir katlı kovan yılda 50 kg civarında polen toplar. Bunun önemli bir kısmını beslenmede kullanır.
Bal arıları genellikle aynı türe ait çiçekleri ziyaret ederler. Farklı türlere ziyaretleri gün içerisinde son derece düşüktür. Ayçiçeğine giden bir arı, içinde nektar veya polen kalmayıncaya kadar ayçiçeğine gitmeye devam eder. Hardala veya kanolaya gidiyorsa sarı renk, ayçiçeğine gidiyorsa turuncu renk baskındır.
Tek bir arı, kendi vücut ağırlığının yaklaşık yarısı kadar polen taşıyabilir. Poleni, arka ayaklarında bulunan polen keselerine doldurarak kovana döndükten sonra, kuluçkalığın etrafındaki petek gözlerine doldururlar. Kuluçka yetiştirme mevsimi ve bal akışı mevsimi boyunca polen sadece birkaç gün saklanır. Kış aylarında ise çok daha uzun süre depolanır.
Polen tuzaklarının tasarımları, kovana girerken arıların bacaklarından polen kazıma temel konseptinden geliştirilmiştir. Hepsinde gözenekli elek şeklinde bir tepsi vardır. Polen tuzakları alt tahtanın yerini alabilir veya öne monte edilebilir.
Termo taban olarak bilinen kovan tabanlarının hemen tamamı polen tuzaklı olarak tasarlanmıştır. Bunun yanında kovan uçuş tahtası üzerine monte edilen tuzaklar da bulunmaktadır.
Arılar genellikle 7 milimetrelik delikleri olan bir tuzaktan geçirilmektedir. Delikten geçerken arka bacaklarda bulunan polen keseleri tıraşlanarak tepsiye düşürülmektedir.
Polen toplamada dikkat edilmesi gereken konuların başında, arıların beslenmesini öncelikli tutmak ve arıların tuzaktan geçerken bacaklarının kopmamasına dikkat etmek gelmektedir. Kalıbı düzgün birinci sınıf plastiklerden arılar zayiatsız geçmektedir. Saç delikli levhalardan geçişte bacak zayiatı artmaktadır.
Polen hasat edildikten sonra kurutularak veya yaş olarak derin dondurucuda uzun süre saklanabilmektedir. Araştırmalara göre yaş saklamada besin değerleri daha iyi korunmaktadır.
Poleni ürüne özel hasat etmekte yarar vardır. Besin kompozisyonu ürüne göre önemli derecede değişmektedir. Ayçiçeği poleninde şeker ve prolin içeriği çok yüksektir. Protein içeriği yönünden susam poleni diğer polenlerden daha üstündür. Yine ayçiçeği poleni çinko, magnezyum ve potasyumca zengin iken, mısır poleni neredeyse hiç potasyum içermemektedir.
