Soğan fiyatları 25-30 TL’yi gördü. Bundan 12 sene önce 2.5 lira civarındaydı.
Geçtiğimiz yaz hasat döneminde yerde kalan, toplama parasını kurtarmayan soğana ödenen parayla 21 yıl önce küçük altın alınıyordu. Sağlıklı üretim politikası olmayan iktidar sahipleri sorunları dış güçlere stokçulara atarken, üreticisini hiç düşünmedi.
Soğan da patates gibi muhafazası zor olan bir üründür. Uzun süre saklanması zor olduğu gibi, çimlenmeye başladıktan sonra durdurmak ve tonajını muhafaza etmek zordur. bu nedenle depolanmasında ve pazarlanmasında riski yüksek bir üründür.
Türkiye’nin soğan üretimi 2 milyon ton civarındadır. Üretim maliyeti yüksek olan ürünlerdendir. Özellikle son yıllarda artan üretim maliyetleri soğan üretimini zorlamaktadır.
Türkiye’de birçok üründe gümrüksüz ithalat ve fazla malın ihracatının kısıtlanması politikaları Türk çiftçisini sürekli zarar ettirmektedir. Hububat fiyatlarındaki artışlar genellikle dünya piyasalarına ve ithalat durumuna göre aynı zamanda Türk Lirasının değer kaybedişine bağlı olarak dalgalanmalar göstermektedir.
Tarım ürünlerinde fiyat istikrarının sağlanması düzenli üretim programlarıyla mümkündür. Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatında yaşanan dalgalanmalar, iç piyasayı yakından etkilemekte, birçok üründe sıklıkla fahiş sayılabilecek fiyat artışları yaşanmaktadır.
Soğan üretimi yeterli olduğu halde fiyatlarının artmasını sadece saklama riskine bağlamak da doğru değil aslında. Her ne kadar risk taşıyorsa da üretim ve nakliye masraflarını göz ardı etmemek gerekir. Geçen yıllarda iktidar sahiplerinin soğan ve patates fiyatlarındaki artışlar nedeniyle depolara yaptıkları baskınlar hiçbir işe yaramamıştı.
Soğan fiyatları el yakacak şeklindeki basında çıkan haberler de fiyatları yükseltmektedir. Üretimin yeterli olması bile fiyatları aşağı çekmek için yeterli değildir. Soğanın nakliyesi bile kilosuna 4-5 lira masraf eklemektedir. Dolayısıyla paranın değerinin düştüğünü, alım gücünün kalmadığını görmek gerekir.
Hemen bütün ürünlerde tarla ile market arasında uçurum sayılabilecek farklar ortaya çıkmaktadır. Kur politikaları, ithalat politikaları ne yazık ki memleketi üretemez hale getirmektedir. Türkiye üretebildiği ürünlerde kendine yeterli olmaktan hızla uzaklaşmaktadır. Bunun sebebi de uygulanan ithalat politikalarıdır. Ekilmeyen arazi varlığı artarken, hemen bütün ürünlerde dışa bağımlılık da artmaktadır.
Soğan üretiminde işçilik önemli kalemler arasına girmiştir. Toplama ve çuvallama parasını bile çıkaramayan üretici ne yapsın. Gıda üretimi stratejiktir. Hemen bütün ürünlerde ve üretim bandında devletin rolü olmalıdır. Gıda üretimi serbest piyasa ekonomisinin eline bırakılamaz. Enflasyonla mücadelede şamar oğlanına dönen soğan, bugünlerde mutfağın ateşini yükseltiyor. Yıllardır düşe kalka gerçekleşen soğan üretimi bir türlü istikrara kavuşamıyor. Sebebi basit. Devlet üretenin yanında durmuyor.
