İç tedarikin yaygın olduğu 40-50 yıl öncesinde üretim kalemleri çok fazla idi.
Ürünlerin dokuma çuvallarda saklanması, ambar için özel yerlerin seçilmesi, çiftçi ailesi için bir yıllık erzakın tedariki elzemdi. Buna bağlı tarım ürünleri ticareti de çeşitliliği yüksek düzeylerde bulunurdu. Kamyonun ardında kantarla çuval çuval hububat ve kuru bakliyat toplayan Zahireciler önemli bir hizmeti yerine getirirdi. Bunun yanında şehre sefer yapan dolmuşların ve kamyondan bozma otobüslerin üzerindeki bagajlar mutlaka zahire pazarına uğrardı. Günümüzde ürün çeşitliliği azalırken pazar bloğu da hızla büyümektedir.
Pazar bloğunun büyümesine bağlı olarak alım satımı yapılan mal ve emtianın da büyüdüğü dikkati çekmektedir. Küçük ve orta boy kamyonların yerini büyük kamyon ve tırlar almaktadır. Haliyle pazara sunulacak malın büyük miktarlarda olması gerekmektedir.
Küçük partilere artık tüccar çok fazla itibar göstermemektedir. Nakliye masrafları ticarette önemli bir kalem haline geldiğinden, küçük araçlarla mal nakli maliyetleri artırmaktadır.
Büyük miktarlarda birkaç kalemle mal çıkarmak satışı kolaylaştırmaktadır. Hem ürün üretiminde pazarlama kolaylığı sağladığı gibi, pazarlık yapma şansını ve gücünü de artırmaktadır.
Köylerimizin belli ürünlerde ihtisaslaşmaya yönelmesi gerekmektedir. Kösedere domatesiyle, Umurbey şeftalisiyle, Kumkale domatesiyle, Bayramiç elmasıyla, Lâpseki kirazıyla, Ezine peyniriyle, Gökçeada organik ürünleriyle ülke çapında marka yöreler olurken, ürünlerinin kıymeti de artmaktadır.
Belli ürünlerde yörenin ihtisas sahibi olması, ürün üretimi, işlenmesi ve pazarlanmasında da alt hizmetleri geliştirmektedir. İlacı, gübresi, teknik hizmeti çok daha hızlı gelişmektedir.
İhtisas köylerinin oluşmasında iklim ve toprak özelliklerini dikkate almakta yarar vardır. Tercih edilen ürünlerin bölgenin yeteneklerine uygun olması gerekmektedir. Pazar ve diğer unsurlar verimin ve kalitenin düşük olduğu durumlarda üreticinin zarar etmesine neden olmaktadır.
İhtisas borsalarının hızlı bir şekilde oluşturulması ve belli ürünlere yönelik ticaretin yoğunluk kazanması da ihtisas köylerinin oluşmasını hızlandıracak gibi görünmektedir. Pazarda nadir alımı satımı yapılan ürünlerde de yöre olarak öne çıkmak, ancak büyük miktarlarda üretimle mümkündür.
Üç ton beş ton veya birkaç çuval mala artık pazarda hiç kimse bakmamaktadır. İlgilenmeye değer bulmamaktadır. İhtisas köylerinin aynı zamanda hızla üretici birlikleriyle organize olması, hem pazarlanan malı büyüttüğü gibi aynı zamanda pazar gücünü de artırmaktadır.
Çok parçalı üretim alanlarından derlenen ürünlerin büyük partilere dönüştürülmesi kalite ve boylama sorunları nedeniyle pazarda değer görme şansı zayıftır. Aynı ürünlerde ihtisas köyleri oluşturmakla ancak büyük pazarlara mal çıkarılabilir. Yoksa yerinde satma şansı bile olmayabilir.
