Alışveriş gelenekleri vardı bir zamanlar. Tıkla gelsinden çok çok önceleri. Eline fileyi alıp da akşam iş dönüşü pazara uğrama programlarının devri geçeli o kadar çok oldu ki.
Pazar filesi tanıyan neredeyse bir nesil kaldı şurada. Teknolojik gelişimler ve insanın değişen ihtiyaçları alışveriş geleneklerini de hızlı bir şekilde değiştirmeye başladı. İhtiyaçlar ve bunların tedariki sanal dünya ile birlikte önemli boyutlar kazanmış durumda.
İhtiyaçların temin şekilleri hızla değişiyor ve değişmek zorunda. Artık makarna, bulgur, pirinç gibi ürünleri bile internetten alabiliyoruz. Mahalle bakkalının adını artık bilen, tanıyan oldukça azaldı. Küçük beldelerde bile ekmek ve sigara dışında bakkala uğrayan kalmadı. Oysa mahalle bakkalının ne fonksiyonları vardı. Mahalle muhtarından daha çok iş yapardı mahalle bakkalları. Okuldan gelecek çocuklar bile emanet edilirdi. Evden birisi gibi.
Neden artık bakkala kasaba veya mahallenin esnaflarına eskisi kadar tedarik amaçlı uğranmıyor? Bunun çok fazla cevabı var. Büyük marketler daha ucuz. Ne ararsan buluyorsun. Hatta ihtiyacın fazlasını bile bulunuyor. İki öteberi almak için girilen marketlerden iki öteberiden başka ne varsa alınıyor. Üstelik bu marketler artık ne istersen eve getiriyor. Büyük marketlere girildiğinde elinde sepetle koşturan evden siparişleri yetiştiren gençler görüyoruz. Ucuzluk yanında sosyal anlamda da hizmetleri bulunan bu büyük marketler insanımızın alışveriş geleneklerini çok hızlı bir şekilde değiştiriverdi. Hatta alışveriş programları da değişti. Eskiden elini attığında bitmiş bir malı, bir koşu bakkaldan almak suretiyle tedarik yolu seçiliyordu. Veya bakkal kapanmış ise, hemen komşudan bir kâse veya çay bardağı kadar isteyip işi görmek mümkündü. Günümüzde böyle bir rahatlık ve kolaylık, hatta insani meziyet artık yok.
Büyük alışveriş merkezleri sosyal medya ticaretiyle ciddi mücadele ediyor. Sosyal etkinlik merkezlerini geliştirmeye çalışıyor. İnternet ise insanları evine gömmek için elinden geleni yapıyor. Bununla birlikte alışveriş merkezleri berberinden kuaföründen doktorundan çocuk eğlence alanlarına kadar her türlü sosyal kültürel ve ekonomik faaliyetlere uygun alışveriş merkezleri haline geliyor. Zaman geçirilecek mekanlara dönüşüyor. Yoksa internetten alışverişle rekabet etme şansı kalmıyor.
Her bir yenilik insana daha fazla tükettirme hedefi gütmektedir. Bakkallar dahi zamanında çikolata ve şekerlemeleri çocukların görebileceği yerlere koyarlar satışı yüksek olması için.
Büyük alışveriş merkezlerine hemen herkes en azından uğramıştır. Farkına varmadan reyonların yarıdan fazlasını ziyaret ettiğini ve ürün aldığını kasada fark ettiğini gözlemlemiştir. İnsan elbette hipnotize edilmiyor, ancak gerçek olan daha fazla harcatılıyor. Gelenek değişmiyor, bir şekilde değiştiriliyor. Değişen ve gelişen her yeni sistemde insan daha çok tüketiyor. Cep telefonu uygulamalarından, uygulama olmasa bile cep telefonlarına konusu geçen her kelimeden reklam yağıyor. Eskiden yerin kulağı vardı deniyordu ama şimdi telefonların kulağı var artık.
